قطب‌نما: نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ دبی، دنیایی از معماری‌های شگفت‌انگیز و برنامه‌های کلاس‌ جهانی است که با شرکت ۱۹۲ کشور برای اولین‌بار در خاورمیانه برگزار شده است. این رویداد بزرگ شامل ۳ منطقه اصلی «تحرک، فرصت و پایداری» است و بر جنبه‌های معماری، فرهنگ و نوآوری تمرکز دارد. پاویون‌های کشور‌های شرکت‌کننده این رویداد به کمک طراحان و معماران بزرگی همچون «سانتیاگو کالاتراوا»، «Foster + Partners» و... طراحی شده‌اند و بیانگر ایده و چشم‌انداز کشور‌ها در آینده هستند. بررسی‌های «قطب‌نما» نشان می‌دهد ۵ پاویون، شامل پاویون کشورهای امارات، سنگاپور، بریتانیا، سوئیس و ایران با ارائه طرح‌های معمارانه و نمایش تکنولوژی و نوآوری‌های پیشرفته، توانسته‌اند توجه مخاطبان جهانی را به خود جلب کنند. نام این پاویون‌ها به عنوان برترین‌های اکسپو در برخی رسانه‌های بین‌المللی مانند «CNN» و همچنین مجلات و سایت‌های تخصصی معماری نظیر مجله Architectural Design نیز به چشم می‌خورد. اما این پاویون‌ها از چه ایده‌های خلاقانه معماری بهره برده‌اند و چگونه به بازنمایی کشور خود در این رویداد بین‌المللی پرداخته‌اند؟

۱. پاویون امارات

پاویون امارات توسط معمار اسپانیایی- ایتالیایی، «سانتیاگو کالاتراوا»، و با الهام از بال شاهین، پرنده ملی امارات، طراحی شده است. این پاویون توجه‌ ویژه‌ای به موضوع اصلی رویداد (اتصال ذهن‌ها و خلق آینده) داشته و نمادی از روح و انگیزه پیشگام امارات متحده است.

• مکان پاویون

• در نزدیکی مرکز سایت نمایشگاه و در کنار «الوصل پلازا» (Al Wasl Plaza)

• مشخصات کلی

• سه طبقه
• تشکیل شده از ۲۸ بال سفید‌رنگ
• دارای ۶ بخش مختلف برای ارائه تجربیات متنوع

• ویژگی‌های معماری

یکی از ویژگی‌های چشم‌گیر این پایون، سقف متحرک آن است. جنس بال‌های پاویون امارات از الیاف کربن و در زیر آن پانل‌های خورشیدی تعبیه شده است. با بازشدن روکش بال‌های پاویون، پانل‌های خورشیدی ظاهر می‌شوند و جلوه‌ ویژه‌ای به این پاویون می‌بخشد. در واقع فضای معماری و سیستم‌ سازه‌ای این پاویون با ویژگی‌های تحرک و نوآوری عجین شده و بازتابی از موضوع اصلی اکسپو را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد. فضای داخلی پاویون امارات از یک سالن بزرگ طبقاتی با ظرفیت ۲۰۰ نفر تشکیل شده و نورگیر سقفی بزرگی به‌شکل نماد اکسپو، درست در بالای فضای میانی آن قرار گرفته است. علاوه بر این، جسم کروی‌ سفید‌رنگی در فضای میانی این سالن خودنمایی می‌کند. پاویون امارات دارای گواهینامه پایداری «LEED Platinum» است و با مشخصات و مقررات ساختمان‌های سبز امارات متحده عربی مطابقت دارد. علاوه بر این، غرفه‌های نمایشگاهی پاویون امارات نیز تجربیات جذابی از تاریخ و برنامه آینده این کشور به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد.

۲. پاویون سنگاپور

پاویون سنگاپور، یک باغ سه‌ بعدی است که توسط استودیو معماری «WOHA» طراحی شده است. این پاویون نشان‌دهنده طبیعت بکر سنگاپور و راه‌حل‌‌های نوآورانه آن برای ایجاد ساختمان‌های پایدار است.

• مکان پاویون

• در منطقه پایداری، روبه‌روی پاویون پایداری «ترا» و در کنار پاویون هلند

• مشخصات کلی

• یک باغ سه‌بعدی
• جنگل بارانی با انرژی صفر خالص
• نمایش یک اکوسیستم خودپایدار

• ویژگی‌ معماری

ایده اصلی طراحی پاویون سنگاپور، ایجاد یک فضای سرسبز در دل بیابان و مکانی برای فرار از شلوغی نمایشگاه اکسپو بیان شده است. این پاویون بر اهمیت طراحی ساختمان‌های پایدار‌تر و مسئولانه‌تر و تاثیر آن‌ها در کاهش انتشار کربن تاکید دارد. معمار این پاویون، ساختمان‌های سبز را راه‌حلی برای کاهش تاثیر تغییرات اقلیمی می‌داند و پاویون سنگاپور نمونه‌ای کوچک از این استراتژی است که می‌توان آن را در مقیاس‌های بزرگ‌تر، از ساختمان‌ها گرفته تا شهر‌ها، اجرا کرد. پاویون سنگاپور در اطراف ۳ مخروط پوشیده از گیاه ساخته شده و دارای فضاهای نمایشگاهی متعددی است. بازدیدکنندگان می‌توانند از طریق مسیر‌های پیاده‌رو از میان این باغ‌های معلق و مخروط‌ها عبور کنند. هم‌زیستی طرح و طبیعت در این ساختمان، در عین ایجاد یک محیط جذاب، موجب پایداری این اثر شده است. این پاویون با ایجاد یک اکوسیستم پایدار، دیگر نیازی به تامین انرژی‌ آب و برق ندارد. پانل‌های خورشیدی با تولید برق و سیستم آب‌شیرین این پاویون، نیاز‌های آن‌ را برطرف می‌کند. تهویه‌ طبیعی، استفاده از نور طبیعی و آبیاری قطره‌ای گیاهان، از دیگر ویژگی‌های این پاویون است. همچنین، در بالای این ساختمان یک فضای باز با کافه و سالن سخنرانی برای بازدیدکنندگان تعبیه شده است.

۳. پاویون  بریتانیا

پاویون بریتانیا، یک غرفه چوبی چند لایه است که توسط معمار بریتانیایی «Es Devlin» طراحی شده است.

• مکان پاویون

• در منطقه فرصت

• مشخصات کلی

• ترکیبی از هوش مصنوعی و مشارکت بازدیدکنندگان
• الهام از پروژه‌ دانشمند «استیون هاوکینگ»
• نگاهی شگفت‌انگیز به آينده

• ویژگی‌های معماری 

پاویون چوبی بریتانیا با نمای دایره‌ای، از قطعات چوبی متقاطع و بیرون‌زده ساخته شده است. این پاویون بر تنوع فرهنگی و همکاری تاکید دارد و بریتانیا را به‌عنوان مکانی برای ملاقات فرهنگ‌ها و ایده‌های مختلف معرفی می‌کند. پاویون شعر بریتانیا، همچون یک سازه موسیقی مخروطی‌شکل است. این پاویون کلمات اهدایی بازدیدکنندگان را جمع‌‌آوری و از یک الگوریتم یادگیری ماشین پیشرفته، برای تولید یک شعر جمعی استفاده می‌کند. اشعار پاویون توسط هوش مصنوعی تولید و از طریق قطعات LED نما، به‌صورت زبان‌های عربی و انگلیسی به نمایش گذاشته می‌شود. هدف این پاویون توجه به اهمیت رو‌زافزون الگوریتم‌های هوشمند و تنوع در بریتانیا است. به عقیده طراح این پاویون، الگوریتم‌های پیشرفته نقش به‌سزایی در شکل‌دهی آینده فرهنگ یک جامعه ایفا می‌کنند. همچنین این پاویون، نمایشی از یک همکاری بین‌المللی میان بریتانیا و کشور‌های اروپایی است؛ به‌طوریکه الوار‌های چوبی آن در اتریش و ایتالیا تولید و مونتاژ و قطعات LED در بلژیک و چین و الگوریتم‌های هوشمند در کالیفرنیا مهندسی شده‌اند. در داخل این ساختمان، نمایشگاهی وجود ندارد، و خود بنا مانند یک نمایشگاه جمعی عمل می‌کند. در داخل پاویون، یک فضای خالی منحنی شکل پوشیده از قطعات LED به چشم می‌خورد و کلمات اهدایی بازدیدکنندگان را به نمایش می‌گذارد.

۴. پاویون سوئیس

پاویون سوئیس، «انعکاس» (Reflection) نام دارد و توسط گروه معماری «OOS» مستقر در زوریخ طراحی شده است. این پاویون تصاویری از مناظر و فناوری سوئیس را منعکس می‌کند و نمایانگر ارزش‌های این کشور، مانند خلاقیت و گشودگی و زیبایی مناظر آن، است.

• مکان پاویون

• در منطقه فرصت

• مشخصات کلی

• پیاده‌روی در دریایی از مه
• نمایش آینده‌ای پایدار
• نمایش تصاویر پانورما از سوئیس

• ویژگی‌های معماری

به‌گفته طراح این پاویون، معنا در بازتاب نهفته است. در همین راستا، نمای این پاویون پوشیده‌شده از آینه‌ای غول‌پیکر، فرش قرمز ورودی و تصاویر بازدیدکنندگان را منعکس می‌کند. انعکاس آینه‌ای این پاویون برای ارتباط بیشتر افراد با یکدیگر در نظر گرفته شده و شعار اکسپو (اتصال ذهن‌ها، خلق آینده) را زنده می‌کند. از طرف دیگر، نمای انعکاسی پاویون سوئیس، مصالح و سطوح بازتابنده معماری محلی را نیز به یاد بازدیدکنندگان می‌‌آورد. ورودی این پاویون با یک فرورفتگی قیفی‌شکل در نما خودنمایی می‌کند و بازدیدکنندگان را به‌سوی خود می‌کشاند. طراح این پاویون با قراردادن ورودی اصلی در سمت غرب، از انعکاس شدید آفتاب در نمای آینه‌ای جلوگیری کرده است. فضای داخلی پاویون به ۳ قسمت تقسیم شده و به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا ویژگی‌های منحصربه‌فرد کشور سوئیس و سیر تحول آن از سنت به نوآوری‌های پیشرفته را تجربه کنند. در داخل غرفه، بازدیدکنندگان از مسیری مملو از مه بالا می‌رپند و به منظره‌ای از قله کوه‌های سوئیس می‌رسند. این مسیر همچون تور پیاده‌روی در طبیعت سوئیس عمل می‌کند. سالن نمایشگاهی از نوآوری‌های سوئیس نیز، یکی دیگر از فضاهای دیدنی این پاویون است.

۵. پاویون ایران

پاویون ایران با الهام از فرهنگ ایرانی و قصه‌های هزارویک‌شب توسط شرکت «گروه شیفت» (Shift Process Practice) طراحی شده است.

• مکان پاویون

• در منطقه تحرک

• مشخصات کلی

• ترکیبی از هوای تازه، جوی‌‌‌‌های آب در میان پیاده‌رو‌ها
• مهر‌ه‌های رسی آویزان‌شده از جداره‌های غرفه
• توجه ویژه به فرش دست‌بافت ایرانی

• ویژگی‌های معماری

این پاویون از ۹ ساختمان مجزا آبی‌رنگ با ریسه‌های مهر‌ه‌ای تشکیل شده و هر یک از این غرفه‌‌ها بخشی از تاریخ معاصر ایران را بازگو می‌کنند. یکی از نکات برجسته طراحی این پاویون، توجه به ایجاد یک خرد اقلیم معتدل در دل کویر و عبور تونل‌های نهر آب از زیر غرفه‌ها است. این جوی‌های آب در معابر پیاده‌رو پاویون ایران طراحی شده و تا داخل این غرفه‌ها ادامه می‌یابد و منجر به خنک‌شدن آن‌ها می‌شود. این نهرهای بسیار کوچک با الهام از معماری ایرانی برای خنک‌کردن فضای بیرونی غرفه نیز استفاده می‌شود. مهر‌ه‌‌های رسی نیز یکی از مصالح معروف مناطق گرم‌وخشک ایران است که جلوه‌ای ویژه به این پاویون داده است. این پاویون، به‌عنوان یکی از ۱۰ پاویون برتر از نگاه خبرگزاری «CNN» انتخاب شده و علاوه بر این نیز مجله‌ معماری Architectural Design، پاویون ایران را به‌عنوان یکی از ۸ پاویون برتر اکسپو ۲۰۲۰ انتخاب کرده است. تجربه بافت فرش ایرانی، صنایع دستی و دمنوش‌ها و نوشیدنی‌های محبوب ایرانی، از نمونه‌ برنامه‌های این پاویون برای بازدیدکنندگان است. این نمایشگاه از تاریخ ۱ اکتبر (۱۰ مرداد) آغاز شده تا ۳۱ مارچ ۲۰۲۲ (۱۱ فروردین ۱۴۰۱) ادامه خواهد داشت. برای اطلاع بیشتر درباره اخبار و مقالات اکسپو، ما را در وب‌سایت «قطب‌نما» دنبال کنید.