رسانه قطبنما: آرزوی زندگی در شهری هوشمند با ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر، بدون هیچ‌گونه خودرو و آلودگی کربنی، با شهر عمودی «لاین» (The Line) در نئوم عربستان (NEOM) دیگر تنها یک رویا نیست.
۱۰ ژانویه ۲۰۲۲ میلادی بود که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، برنامه ساخت شهری عمودی با آلودگی صفر کربنی، به نام «لاین» را در شمال غربی این کشور در قلب پروژه شهری نیوم عربستان اعلام کرد؛ شهری که درست مانند اسمش، به صورت خطی باریک اما مرتفع، در منطقه کویری- کوهستانی نئوم عربستان سر برافراشته است.
حالا اما با گذشت ۶ ماه از اعلام این پروژه، جزئيات بیشتری از شهر هوشمند و منحصربهفرد لاین در رسانه‌ها شنیده می‌شود؛ شهری بدون کربن که خانه‌ها، ادارات، پارک‌های عمومی و مدارس آن به صورت عمودی در ساختمانی با نمای آینه‌ای جای گرفته‌اند.
این شهر اولین پروژه بزرگ ساخت‌وساز در منطقه تجاری نئوم عربستان است که با هدف تعریفی دوباره از شهر‌های آینده و مقابله با چالش‌های زیست‌محیطی جهان، با بودجه ۳۱۹ میلیارد دلاری در نئوم عربستان ساخته می‌شود.
در این مطلب، به سراغ پروژه عظیم نئوم عربستان رفته‌ایم و درباره شهر لاین نوشته‌ایم.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
پروژه نئوم عربستان
به زبان ساده، نیوم عربستان، پروژه‌ای بزرگ شهری و مقصد آینده کسانی است که رویاهای بزرگ دارند و به‌دنبال مکانی جدید برای زندگی پایدار و هوشمند هستند.
نئوم تنها یک مکان نیست، بلکه یک طرز فکر و محیطی است که با حذف زیرساخت‌های منسوخ اقتصادی و زیست‌محیطی، راهی جدید برای توسعه آینده جوامع بشری معرفی میکند.
این پروژه در سال ۲۰۱۷ میلادی بهعنوان بخشی از برنامه چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی و با هدف ایجاد منبع اقتصادی جدید و کاهش وابستگی این کشور به صادرات نفت توسط ولیعهد عربستان، محمد بن سلمان، اعلام شد.
جالب اینجاست که نام «NEOM» هم هم‌راستا با اهداف این پروژه انتخاب شده است؛ سه حرف اول آن «NEO» از یونان باستان به معنای «جدید» و حرف آخر آن از کلمه عربی «مستقبل» به‌معنی «آینده» و نام ولیعهد عربستان، «محمد»، گرفته شده؛ «آینده جدید» اسمی برازنده برای این پروژه بلند‌پروازنه.
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درباره این پروژه میگوید: «همانطور که از نامش پیداست، نئوم عربستان سرزمینی برای آینده (Land Of Future) است که در آن بهترین ایده‌ها، نویدبخش‌ترین استارتاپ‌ها، صنایع آینده و بهترین استعدادها برای ارائه راه‌حل و مقابله با چالش‌های پیش روی بشریت گرد هم می‌‌آیند.»
نئوم عربستان با حذف آلاینده‌های کربنی، شهری پاک با ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر در همه بخش‌ها است. سرمایه ۵۰۰ میلیارد دلاری این پروژه از یک شرکت سهامی به همین نام «NEOM» تامین می‌شود. این شرکت در ۲۲ ژانویه ۲۰۱۹ میلادی تاسیس شد و به‌طور کامل به صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان تعلق دارد.
کلیپ شهر نئوم
برای درک بهتر این پروژه منحصربهفرد، ویدیو زیر را تماشا کنید:
شهر نئوم عربستان در کجا قرار دارد؟
شهر نئوم عربستان با مساحت تقریبی ۲۶ هزار کیلومتر مربع در امتداد دریای سرخ و خلیج عقبه، در تقاطع آسیا، اروپا و آفریقا و در امتداد یکی از شلوغ‌ترین شریان‌های اقتصادی جهان قرار دارد؛ جایی که بیش از ۷۰ درصد از جمعیت جهان می‌توانند تنها با یک پرواز تقریباً ۸ ساعته خود را به آنجا برسانند.
آنطور که ولیعهد عربستان میگوید این منطقه شهری تا سال ۲۰۲۶ میلادی، حدود ۴۵۰ هزار نفر، تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱.۵ تا ۲ میلیون نفر و تا سال ۲۰۴۵ میلادی ۹ میلیون نفر را در خود جای خواهد داد. طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، این پروژه بین سال‌های ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ میلادی تکمیل خواهد شد.
ویژگی های شهر نئوم عربستان
NEOM یک آزمایشگاه زنده شامل شهر‌ها، بنادر، مناطق تجاری، مراکز تحقیقاتی، مکان‌های ورزشی و تفریحی و مقاصد گردشگری است که با کارآفرینی و نوآوری، مسیری منحصربهفرد از آینده جدید را برای‌مان ترسیم میکند.
این منطقه که از سه بخش اصلی به نام‌های، «TROJENA»، «OXEGAN» و «LINE» تشکیل شده، با گردهمایی خلاقانه‌ترین ذهن‌ها، معماران و مهندسان، تعریفی جدید از ساختمان‌سازی و شهر‌نشینی را ارائه داده است.
آنچه که اهمیت دارد، استفاده از انرژی پاک و تجدیدپذیر بدون هیچ‌گونه آلودگی کربنی در جای جای این پروژه است.
در ادامه با ویژگیهای این پروژه بیشتر آشنا خواهیم شد:
۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر و هیدروژن سبز
«مقصدی پیشرو در تولید هیدروژن سبز در جهان» شعاری است که نیوم عربستان را با آن معرفی می‌کنند.
نیوم عربستان یکی از معدود مکان‌ها در جهان است که می‌تواند هیدروژن سبز را در مقیاس زیاد و به‌صورت رقابتی تولید کند. این هدف با کمک شرکت «ENOWA»، ارائه‌دهنده سوخت‌های پایدار مانند هیدروژن سبز به سراسر جهانیان، به حقیقت می‌پیوندد.
کارخانه هیدروژن سبز که در سال ۲۰۲۵ میلادی در نئوم راه‌اندازی می‌شود، این شهر را به مرکزی برای تولید و نوآوری هیدروژن سبز تبدیل خواهد کرد. همچنین، از محصولات زائد فرایندهای تولید انرژی، آب و هیدروژن در این منطقه، برای تولید محصولات مفید و رونق اقتصاد پایدار استفاده خواهد شد.
نیروگاه منطقه‌ای در تولید آب
نئوم عربستان یک نیروگاه منطقه‌ای در تولید و ذخیره آب است که از روش‌های نوینی برای نمک‌زدایی آن استفاده خواهد کرد.
خروجی فرآیند نمک زدایی، معمولاً مواد زائد است؛ اما شرکت Enowa بهعنوان یکی از شرکای اصلی این پروژه، قصد دارد مقدار قابل توجهی از این مواد زائد را به مواد صنعتی با‌ارزش مانند نمک صنعتی، منیزیم و پتاسیم تبدیل کند.
علاوه بر این، شبکه توزیع آب NEOM به‌طور کامل به یک زیرساخت اینترنتی پیشرفته آب متصل است و با حذف فاضلاب، آب آشامیدنی با‌کیفیت و آب بازیافتی را در سراسر شبکه توزیع میکند. آبیاری هوشمند، تشخیص نشت و نظارت بر کیفیت آب، از دیگر ویژگیهای این سیستم هوشمند است.
مقصد گردشگری TROJENA
TROJENA مقصدی منحصربهفرد برای ماجراجویانی است که به دنبال زندگی لوکس، ماجراجویی، سرگرمی فرار از روزمره‌گی‌ها هستند. در واقع می‌توان گفت که تروجنا، یک مقصد گردشگری کوهستانی است که بر اساس اصول اکوتوریسم و با هدف حفظ طبیعت و افزایش کیفیت زندگی ساخته شده. این مقصد کوهستانی با مساحت ۶۰ کیلومتر مربع در ۵۰ کیلومتری خلیج عقبه واقع شده و با زمستان‌های سرد زیر صفر درجه و متوسط دمای سالانه ۱۰ درجه خنک‌تر نسبت به سایر مناطق، مکانی جادویی برای سفر، زندگی و کار است.
این مقصد با مجموعه‌ای از فعالیت‌های ورزشی از اسکی در فضای باز گرفته تا ورزش‌های آبی در دریاچه آب شیرین دست‌ساز و دوچرخه‌سواری و هایکینگ در کوهستان‌ها، در سال ۲۰۲۶ میلادی به پایان خواهد رسید.
در کنار فعالیت‌های ورزشی و ماجراجویانه، آپارتمان‌ها و خانه‌های لوکس، TROJENA با هتل‌های کلاس جهانی، مراکز سلامتی و رستوران‌ها، گزینه‌های زیادی برای استراحت، سرگرمی و خرید به ساکنین و بازدید‌کنند ارائه می‌دهد.
OXEGAN، نسل جدید بندرگاه‌ها و مناطق صنعتی
منطقه OXEGAN، بزرگترین مجتمع صنعتی شناور در جهان خواهد بود که مردم، صنایع و فناوری همگی در هماهنگی با طبیعت قرار دارند.
منطقه OXEGAN با کارخانه‌جات پیشرفته جایی است که مخترعان و کارآفرینان می‌توانند ایده‌های خود را در آزمایشگاه‌ها به واقعیت تبدیل و به بازار جهانی عرضه کنند. علاوه این OXEGAN، شهری پر رونق برای زندگی و کار ساکنین آن خواهد بود.
اگر به‌دنبال جایی برای زندگی پایدار یا مکانی برای راه‌اندازی شرکت‌ها و کارخانه‌جات خود هستید، OXEGAN می‌تواند مقصد آینده شما باشد.
هدف از ساخت شهر هوشمند نئوم عربستان
در روزهایی که همه جوامع و انسان‌ها بدون هیچ اقدام عملی، تنها از کاهش آلودگی‌‌های محیط‌زیستی صحبت می‌کنند، عربستان با پروژه ۱۰۰ درصد انرژی تجدیدپذیر نئوم دست به کار شده است. عربستان سعودی، بزرگترین صادرکننده نفت خام جهان است که قصد دارد تا سال ۲۰۶۰، میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای را به «صفر» برساند.
پاسخ مناسب به رشد جمعیت عربستان و توانایی رقابت آن در سطح جهانی، از اهداف مهم ساخت و توسعه این شهر هوشمند است.
از دیگر اهداف مهم نئوم عربستان می‌توان به:
- رشد و تنوع‌بخشی به اقتصاد عربستان و قراردادن این کشور در لیست جوامع پیشرو در توسعه جهانی،
- جذب سرمایه‌گذاران خارجی و ایجاد هزاران شغل جدید،
- تبدیل شدن به خانه، محل کار و آینده جدید افراد در سراسر جهان،
- معرفی مدلی جدید برای محیط‌های شهری پایدار و تعیین استانداردهای جدید برای سلامت جامعه، حفاظت از محیط زیست و استفاده موثر از فناوری،
- و ایجاد جوامع با کاربری‌های مختلف از مراکز تحقیقاتی و مکان‌های ورزشی گرفته تا مکان‌های تفریحی و مقاصد توریستی که همگی در مقیاس انسانی با اولویت قراردادن سلامت و رفاه انسان‌ها طراحی شده‌اند،
اشاره کرد.
ربات های شهر نئوم
در پروژه شهری نئوم عربستان ربات‌ها جزئی از زندگی روزمره انسان‌ها می‌شوند. فرقی نمی‌کند به یک پرستار بچه نیاز داشته باشید یا آشپز و پیک برای رستوران، ربات‌های نئوم همه کار‌های شما را انجام خواهند داد. این ربات‌ها با صرفه‌جویی در زمان و انرژی به ساکنین این شهر هوشمند اجازه می‌دهند تا زمان بیشتر را به استراحت و خلاقیت اختصاص دهند.
از نظافتچی و سرایدار گرفته تا منشی، پرستار بچه، راننده تاکسی، سرباز، امداد‌گر، گارسون، پیک، کارگر، مقامات انتظامی، و... تنها برخی از شغل‌هایی است که بر عهده ربات‌های این شهر خواهد بود. در آینده انتطار می‌رود شغل‌های حرفه‌‌‌‌ای‌تر و حساس‌تری مانند معلمی و پزشکی هم بر عهده ربات‌ها گذاشته شود. علاوه بر این، ربات‌ها نقش بسیار مهمی در رویداد‌های تجاری و فرهنگی دارند و شرکت‌کنندگان را سرگرم خواهند کرد.
تصاویری از شهر نئوم
رسیدن به درک درستی از آنچه در پروژه نیوم عربستان در حال وقوع است، جز با دیدن تصاویری از آن، رخ نخواهد داد. در ادامه تنها چند عکس از شهر نئوم عربستان با هم می‌بینیم:
شهر لاین عربستان چیست؟
یکی دیگر از بخش‌های منطقه نئوم عربستان که اخیراً سروصدای زیادی راه انداخته، شهر «لاین» است. شهر لاین اینطور توصیف می‌شود:
- شهری به شکل یک آسمان خراش آینه‌ای؛
- بهترین منطقه برای زندگی در سراسر جهان؛
- شهری بدون جاده، بدون ماشین یا گازهای گلخانه‌ای؛
- نقطه عطف چشم‌انداز ۲۰۳۰ عربستان و قطب اقتصادی جدید این کشور؛
- و …
ولیعهد عربستان، لاین را باغ-شهری عمودی و هوشمند معرفی میکند که شهر‌های سنتی و افقی امروز را به چالش می‌کشد و آینده جوامع شهری را در محیطی عاری از جاده‌ها، خودرو‌ها و آلاینده‌ها به نمایش می‌گذارد. شهر لاین، انقلابی در زمینه شهر‌سازی است که با اولویت قراردادن سلامت و رفاه انسان‌ها و حفظ طبیعت اطراف، تجربه‌ای بی‌سابقه از زندگی شهری را ارائه می‌دهد.
این شهر باریک اما مرتفع، شامل دو ساختمان موازی با نمای آینه‌ای است که با عبور از دل بیابان‌ها و کوهستان‌‌های سرخ رنگ نئوم، با چشم‌اندازی زیبا به سمت ساحل عقبه کشیده شده است.
لاین با ۲۰۰ متر عرض، ۵۰۰ متر ارتفاع و ۱۷۰ کیلومتر طول، بلند‌تر از ساختمان «Empire State» در نیویورک است. این شهر طولی که در ارتفاع توسعه پیدا میکند، بر روی زمینی به وسعت ۳۴ متر مربع ساخته خواهد شد و ۹ میلیون نفر را در خود جای می‌دهد.
لاین مانند سایر بخش‌های نئوم عربستان، به‌طور ۱۰۰ درصد از گازهای گلخانه‌ای استفاده و ۹۵ درصد از زمین را به‌صورت طبیعی حفظ میکند.
طرح اولیه شهر لاین عربستان توسط گروه معماری «Morphosis» مستقر در ایالات متحده آمریکا ارائه شده؛ گروهی که توسط تام ماین (Thom Mayne)، برنده جایزه معماری پریتزکر، تاسیس شده است. اهداف این پروژه کاهش رد‌پای زیرساخت‌های مخرب، نوآوری و خلاقیت در زندگی شهری است.
معماری سه‌بعدی در قلب بنا، مسیرهای معلق، باغ‌ها، استادیوم ورزشی، اسکله برای قایق‌های تفریحی، شرایطی عالی برای مهار و کنترل انرژی باد و خورشید، کشاورزی عمودی و یکپارچه، آب‌وهوایی ایده‌آل و طبیعت بکر، تنها برخی از ویژگیهای این شهر عمودی است.
ساکنین این شهر می‌توانند تنها با ۵ دقیقه پیاده‌روی به امکاناتی مختلف دست پیدا کنند، علاوه بر این ۲۰ دقیقه کافی است تا با قطار‌های سریع‌السیر از ابتدا تا انتهای شهر بروید.
فاز اول این پروژه، حدود ۳۱۹ میلیارد دلار (۱.۲ تریلیون ریال عربستان) هزینه دارد و طبق گزارش وال استریت ژورنال، پیش‌بینی می‌شود به‌صورت مرحله‌‌به‌مرحله و در طول ۵۰ سال تکمیل خواهد شد.
ویژگی های شهر لاین در نئوم عربستان
دسترسی بی‌سابقه به طبیعت
در این شهر به هر طرف که نگاه کنید، با فضاهای باز معلق و پوشیده از فضای سبز و درختان بزرگ روبه‌رو می‌شوید. تنها ۲ دقیقه پیاده‌روی کافی است تا خود را به این فضاهای معلق در شهر برسانید و از چشم‌انداز طبیعی اطراف، کوه‌ها و آسمان لذت ببرید.
هوایی پاک برای همه
این شهر با حذف زیرساخت‌های آلوده‌کننده، ماشین‌ها، جاده‌ها و استفاده ۱۰۰ درصدی از انرژی تجدیدپذیر در همه ابعاد، آلودگی کربنی خود را به صفر رسانده است. ترکیب طبیعت با فضاهای باز در سراسر این شهر، نقش مهمی در تصفیه هوای آن دارد.
زمان بیشتر برای بودن در کنار عزیزان
اگر در شهر‌های بزرگ و شلوغ زندگی می‌کنید، حتماً تجربه ساعت‌ها معطلی در ترافیک را دارید یا بار‌ها شده برای یک خرید ساده از فروشگاه، ساعت‌های زیادی را در راه باشید؛ چیزی که شما را از کنار خانواده و دوستان خود دور میکند. در شهر لاین اما، همه‌چیز در سریع‌ترین زمان ممکن اتفاق می‌افتد.
شبکه حمل‌ونقل عمومی و کارآمد و نزدیکی ساکنان به امکانات مختلف تنها با ۵ دقیقه پیاده‌روی، به افراد اجازه می‌دهد تا زمان بیشتری را در کنار کسانی که دوستشان دارند، سپری کنند. خدمات خودکار این شهر، توسط ربات‌های هوش مصنوعی ارائه می‌شود.
آب‌وهوایی عالی در تمام طول سال
محیط داخلی این شهر با هدف ایجاد یک خرد اقلیم با آب‌وهوایی عالی، نور بهینه خورشید، سایه و تهویه مداوم طراحی شده است. علاوه بر این، فضاهای باز سبز در سرتاسر شهر، باعث آسایش و آرامش روحی و روانی برای همه ساکنین خواهد شد.
کیفیت زندگی در کلاس جهانی
با زندگی در شهری بهتر و درخشان‌تر، تجربه روابط اجتماعی و اقتصادی بی‌نظیر، بدون آلودگی و همراه با مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه در سطح جهانی، عمری طولانی‌تر خواهید داشت.
در این شهر اگرچه از تکنولوژی‌های نوین استفاده شده، اما همیشه سلامت و رفاه انسان‌ها در اولویت قرار دارد. در این شهر تجربیات غنی‌تر و فرصت‌های تجاری بی‌شماری در انتظار انسان‌ها است و به‌گفته سازندگان آن، حدود ۳۸۰ هزار شغل تا سال ۲۰۳۰ میلادی در آن ایجاد خواهد شد.
تاریخچه شهر‌های عمودی
اما حالا که درباره شهر عمودی لاین گفتیم، شاید بد نباشد که کمی هم درباره تاریخچه چنین شهرهایی بدانیم. توسعه عمودی شهر‌ها و ایجاد امکانات و تسهیلات شهری در ارتفاع، سال‌ها است که دغدغه معماران و شهرسازان بزرگ بوده و هست. از نمایشگاه معمار و شهر‌ساز فرانسوی به نام «تونی گارنیه» در سال ۱۹۰۴ میلادی گرفته تا طرح‌های «شهر معاصر» (۱۹۲۲) و «شهر درخشان» (۱۹۴۳) لوکوربوزیه، معماران و شهرسازان زیادی تلاش کردهاند تا تمرکز جهان را از شهر‌های افقی به سمت باغ شهر‌های عمودی، ساختمان‌های بلند‌مرتبه و حمل‌ونقل عمومی در ارتفاع ببرند.
امروزه با افزایش جمعیت جهان، کاهش منابع زمینی برای زیر‌ساخت‌ها و آسیب‌های زیست‌محیطی که شهر‌ها به محیط اطراف وارد کردهاند، باغ شهر‌های عمودی به راهی نجات‌بخش برای آینده نسل بشریت و نجات کره زمین تبدیل شده و کشور‌های زیادی همچون چین با پروژه «مزرعه چشم‌انداز» و باغ شهر «لیژو» و ویتنام با ساختمان «باک نین»، به سمت ساخت شهر‌های عمودی و سبز حرکت کردهاند.
این پروژه‌ها در عین محافظت از محیط‌زیست، کیفیت زندگی بشر را در آینده دست خوش تغییرات بزرگی خواهند کرد و با نوآوری و خلاقیت خود به مقاصد گردشگری مهم و پناهگاهی امن برای نسل‌های آینده تبدیل خواهند شد.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
