رسانه قطبنما: اگر می‌خواهید مدیریت یک هتل، مرکز اقامتی و یا دیگر مراکز گردشگری را در منطقه خود به عهده بگیرید، احتمالا به دنبال فراگیری فنون و مهارت‌های مرتبط به آن هستید و شاید نام دوره هتلداری یا «دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» را شنیده باشید.
دوره مدیریت هتلداری یکی از دوره‌های تخصصی آموزش گردشگری است که در برخی از آموزشگاه‌های کشور تدریس می‌شود و مهم‌تر اینکه، داشتن مدرک آن، لازمه مدیریت بر ۱۵ نوع تاسیسات گردشگری تعیین‌شده در آیین‌نامه ایجاد و اصلاح است.
آیا با این تاسیسات گردشگری آشنایی دارید؟ درباره تفاوت میان دوره هتلداری و دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری چه می‌دانید؟در این مطلب، درباره آموزش دوره هتلداری و مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری، سرفصل‌ها، آزمون جامع و نحوه دریافت گواهینامه دوره مدیریت هتلداری خواهید خواند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
دوره هتلداری چیست؟
«دوره مدیریت هتلداری» امروزه تحت عنوان «دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» در موسسات و آموزشگاه های گردشگری آموزش داده می شود. اما این دو دوره چه تفاوتی با یکدیگر دارند؟
آنطور که آزاده عابدین‌زاده، مدرس و طراح دوره های تخصصی هتلداری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، در گفتگو با «رسانه قطبنما» می‌گوید، پیشتر یکی از دوره‌های تخصصی که مدیران تاسیسات گردشگری باید آن را سپری می‌کردند، «دوره مدیریت عمومی هتل» نام داشت. این دوره تحت نظر سازمان سابق میراث فرهنگی و گردشگری و وزارت کنونی گردشگری در آموزشگاه‌های گردشگری تدریس می‌شد و به غیر از آزمونهای داخلی، آزمون جامعی برای آن در نظر گرفته نشده بود.
بعدها با شروع برنامه‌های بین‌المللی وزارت گردشگری و مشکلات ناشی از ضعف نیروی انسانی که همیشه کشور با آن مواجه بوده، درخواست تدوین یک دوره تخصصی برای مدیران از سوی ریاست سازمان سابق میراث فرهنگی و گردشگری مطرح شد.
به دنبال این درخواست، کارشناسان بخش اداره کل آموزش، به کمک بخش خبرگان تاسیسات گردشگری، دوره‌ای را به نام «دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» تدوین کردند.
به عقیده این مدرس باسابقه حوزه هتلداری و گردشگری، وجود «دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری»، به‌عنوان یک دوره پایه و مقدماتی برای بخش اقامتی و پذیرایی، بسیار ارزشمند و مفید بود، اما تعمیم آن به همه تاسیسات گردشگری اعم از هتلها، واحدهای پذیرایی بین راهی و پارک‌های موضوعی، چالش‌های بسیاری با خود به همراه داشت؛ چراکه سرفصل‌های این دوره با رویکرد واحدهای اقامتی و بخش‌های خدماتی در این واحد‌ها مانند خانه‌داری، پذیرش و… تدوین شده و در تاسیساتی مانند شهر‌بازی‌ها، پارک‌های موضوعی و مجتمع‌های بین‌راهی، علی‌رغم وجوه اشتراک موجود، آنطور که باید کاربرد ندارد.
در کنار دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری، دوره‌های تکمیلی دیگری به نام‌های «دوره بازآموزی مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» برای ارتقای نیروی انسانی فعال در حوزه مدیریت تاسیسات گردشگری و دوره «کارشناس ارزیاب طرح تطبیق ضوابط تاسیسات گردشگری» برای تربیت و آموزش ارزیابان و آشنایی آن‌ها با فرآیند ارزیابی در دنیا و ایران، نحوه درجه‌بندی هتلها و ضوابط تاسیسات گردشگری برگزار می‌شود.
دوره مدیریت هتلداری مناسب چه کسانی است؟
گذراندن دوره مدیریت هتلداری (مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری) با هدف تربیت نیروی انسانی متخصص برای همه مدیران تاسیسات گردشگری (به‌جز تاسیسات بوم‌گردی) الزامی است و کارت مدیریت تاسیسات گردشگری، تنها به دارندگان گواهینامه دوره تاسیسات گردشگری یا کسانی که در حال گذراندن این دوره هستند، اعطا می‌شود.
مدیران تاسیسات بوم‌گردی نیز با گذراندن دوره‌ای مجزا و تخصصی، موفق به اخذ کارت مدیریت و ثبت آن در سامانه جامع نظارت، آمار و اطلاعات تاسیسات گردشگری (جانا) خواهند شد. علاوه بر این، دوره‌های آموزشی جداگانه‌ای برای کارکنان بوم‌گردی توسط اداره کل مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری نیز ابلاغ شده است.
بر اساس آیین‌نامه «ایجاد، اصلاح، تکمیل،درجه‌بندی و نرخ‌گذاری تاسیسات گردشگری و نظارت بر آن‌ها» که در سال ۱۳۹۴ ابلاغ شده است، لیست تاسیسات گردشگری تحت نظارت وزارت میراث فرهنگی و گردشگری عبارتند از:
- هتل، متل و مهمانپذیر
- مراکز اقامتی خودپذیرایی شامل هتل آپارتمان‌ها، زائرسراها و خانه مسافرها
- اقامتگاه‌های بوم‌گردی و اقامتگاه‌های سنتی
- مراکز تفریحی و سرگرمی گردشگری
- مجتمع ها، اردوگاه‌ها و محوطه‌های گردشگری
- مراکز گردشگری سلامت از قبیل مجتمع‌های سلامت تندرستی و آب‌درمانی و هتل‌بیمارستان
- محیط‌ها و پارک‌های طبیعت گردی و گردشگری روستایی و گردشگری عشایری
- مراکز گردشگری ساحلی و دریایی
- واحدهای پذیرایی و انواع غذاخوری‌های منفرد بین راهی
- تاسیسات اقامتی و پذیرایی واقع در مجتمع‌های خدمات رفاهی بین راهی
- واحدهای پذیرایی واقع در پایانه‌های فرودگاه‌ها، پایانه‌های مسافربری زمینی برون‌شهری، دریایی و ریلی
- واحدهای پذیرایی واقع در پایانه‌های مسافری مرزی کشور
- سفره‌خانه‌های سنتی
- مناطق نمونه گردشگری
- دهکده‌های سلامت
- دفاتر یا شرکت‌های خدمات مسافرتی و جهانگردی
عابدین‌زاده گذراندن دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری را فرصتی برای ارتقای موقعیت شغلی مدیران داخلی و افرادی می‌داند که سابقه کار در تاسیسات گردشگری دارد.
علاوه بر فعالان صنعت گردشگری، طراحان داخلی هتلها و افرادی که در زمینه‌های معماری و ساختمان‌سازی فعالیت می‌کنند، برای اطلاع بیشتر از باید‌های و نباید‌های اجرایی در خدمات اقامتی و پذیرایی، می‌توانند در دوره مدیریت هتلداری شرکت کنند. به طور کلی، افراد با شرکت در این دوره‌ها، نگاه فنی‌تر و تخصصی‌تری به تاسیسات گردشگری و فرآیند‌های خدمات‌دهی در آن پیدا خواهند کرد.
دوره مدیریت عمومی هتلداری
دوره مدیریت هتلداری (یا دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری) یک دوره کوتاه مدت ۱۸۴ ساعته، شامل ۱۲۸ ساعت آموزش نظری و ۵۶ ساعت آموزش عملی است. یکی از مهم‌ترین رویکردهای این دوره، تجربه کار عملی و کارورزی در تاسیسات گردشگری است. از این رو، در برخی از آموزشگاه‌های گردشگری، ۳۰ ساعت از آموزش‌های عملی دوره، با همکاری تشکل‌های حرفه‌ای مربوطه در محل تاسیسات گردشگری، مانند هتلها یا اقامتگاه‌های سنتی، برگزار می‌شود.
در بخش عملی، فراگیران با حضور در محیط واقعی با فرآیند‌های مهمان‌داری و پذیرایی آشنا خواهند شد.
سرفصل دوره مدیریت هتلداری
دوره هتلداری، دارای ۱۷ سرفصل متنوع است که همگی در کتابی تحت عنوان «مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» با کوشش جمعی از نویسندگان جمع‌‌آوری شده است. برخی از این دورس، تنها نظری و تئوری هستند و برخی دیگر علاوه بر مبانی تئوری، شامل سرفصل‌های عملی هم شامل می‌شوند. در نهایت ۹ مورد از این دروس در آزمون جامع مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
سرفصل های دوره مدیریت هتلداری به شرح زیر است:
- آشنایی با اصول و ابزارهای بازاریابی و تبلیغات
- آشنایی با انواع تاسیسات گردشگری
- آشنایی با طراحی داخلی و تجهیزات تاسیسات گردشگری
- آشنایی با مفاهیم کسب‌وکارهای مکمل در تاسیسات گردشگری
- آشنایی مقدماتی با زبان انگلیسی در گردشگری
- ایمنی، بهداشت و پیشگیری از حوادث
- شناخت صنعت گردشگری
- قوانین، مقررات و ضوابط تاسیسات گردشگری
- گردشگری پایدار و توجهات زیست محیطی
- مدیریت کیفیت و رضایت مشتریان
- مدیریت و سرپرستی در تاسیسات گردشگری
- مدیریت و نظارت بر بخش پذیرایی (غذا و نوشیدنی)
- مدیریت و نظارت بر بخش پذیرش
- مدیریت و نظارت بر بخش تفریحی و سرگرمی
- مدیریت و نظارت بر بخش خانه‌داری
- مدیریت و نظارت بر بخش مالی و اداری
- مهارت‌های فردی و ارتباطی
پیش نیاز دوره هتلداری
حداقل مدرک تحصیلی جهت ورود به دوره فوق دارا بودن مدرک دیپلم است. علی‌رغم تلاش موسسات آموزشی برای ابلاغ مرتبط بودن مدرک تحصیلی فارغ‌التحصیلان مقطع کارشناسی رشته هتلداری، اما تاکنون اقدام رسمی در این باره صورت نگرفته است.
این در حالی است که دروس دوره فوق کاملاً منطبق با دورس دوره کارشناسی هتلداری است.
آزمون دوره مدیریت هتلداری
آزمون مدیریت هتلداری یا مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری به دو بخش آزمونهای داخلی و آزمون جامع تقسیم می‌شود.
عابدین‌زاده، مدرس و مولف کتاب حوزه هتلداری، درباره امکان دریافت مدرک بین‌المللی در دوره مدیریت هتلداری به «قطبنما» می‌گوید: «گواهینامه دوره فوق توسط اداره کل مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری صادر می‌شود و در داخل کشور دارای بالاترین سطح اعتبار در زمینه صلاحیت‌های حرفه‌ای است. ولی مدارک صادره از سوی سازمان فنی و حرفه‌ای دارای ارزش بین‌المللی بوده و در مهاجرت نیروی کار از امتیاز بالایی برخوردار است».
آزمون داخلی دوره هتلدرای
آموزشگاه‌های گردشگری مکلفند از ۸ درسی که در آزمون جامع مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرد، آزمون داخلی بگیرند. نمره قبولی در آزمونهای داخلی معمولاً ۱۲ است و در نهایت، معدل این نمرات در معدل کل فرد احتساب می‌شود.
بررسی‌های قطبنما نشان می‌دهد رویکرد موسسات مختلف درباره آزمونهای داخلی متفاوت است. از آنجایی حداقل مدرک مورد نیاز برای شرکت در این دوره‌ها، دیپلم است، در نتیجه افراد با سطح دانش مختلف در دوره مدیریت هتلداری شرکت می‌کنند و توانایی یکسانی در پاسخگویی به تست‌ها و سوالات تخصصی ندارند.
به همین دلیل، برخی از موسسات علاوه بر برگزاری آزمون داخلی از دروس دارای آزمون جامع، آزمونهای دیگری را برای ارتقای مهارت تست‌زنی فراگیران برگزار می‌کنند.
آزمون جامع دوره هتلداری
آزمون جامع دوره مدیریت هتلداری (یا دوره مدیریت تاسیسات گردشگری) شامل ۹ سرفصل است و دوبار در سال برگزار می‌شود. در سال ۱۴۰۱، دوره اول آزمون جامع در خرداد ماه و دوره دوم آزمون جامع پایان دوره‌های بلند مدت گردشگری، روز جمعه ۱۶ دی ماه ۱۴۰۱، در استان‌های سراسر کشور برگزار خواهد شد.
متقاضیان آزمون جامع دوره هتلداری شامل دو گروه فراگیران مرتبط و نامرتبط می‌شود. به گفته عابدین‌زاده، کارشناس ارزیاب تاسیسات گردشگری، هنوز ابلاغیه رسمی اداره کل آموزش وزارت گردشگری برای افراد مشمول فراگیر دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری وجود ندارد و به‌طور کلی، به فارغ‌التحصیلان مرتبط این دوره، کارشناسان هتلداری گفته می‌شود.
با این وجود نمره قبولی در هر درس آزمون جامع برای فراگیران مرتبط ۱۲ و برای فراگیران نامرتبط ۱۰ عنوان شده است.
منابع آزمون جامع دوره هتلداری
۹ سرفصل در آزمون جامع مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، این ۹ سرفصل عبارتند از:
- شناخت صنعت گردشگری
- مدیریت و سرپرستی در تاسیسات گردشگری
- آشنایی با اصول و ابزارهای بازاریابی و تبلیغات
- مدیریت و نظارت بر بخش پذیرش
- مدیریت و نظارت بر بخش خانه‌داری
- مدیریت و نظارت بر بخش پذیرایی
- مهارت‌های فردی و ارتباطی
- قوانین، مقررات و ضوابط تاسیسات گردشگری
- مدیریت کیفیت و رضایت مشتریان
همه این سرفصل‌ها، در یک کتاب به نام «مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» در اختیار فراگیران قرار گرفته است.
مدرک دوره هتلداری
مدرک دوره هتلداری، از وزارت میراث فرهنگی و گردشگری صادر می‌شود و دارندگان گواهینامه مدیریت هتلداری، می‌توانند به عنوان مدیر تاسیسات گردشگری کارت دریافت و فعالیت کنند. این گواهینامه با توجه به مرجع صدور، قابل ترجمه است.
بررسی کارشناسان «رسانه قطبنما» نشان می‌دهد که در بسیاری از کشور‌ها داشتن تجربه فعالیت در هتل و ارائه مدرک دوره هتلداری، به عنوان امتیاز برای متقاضیان مهاجرت به حساب میآید. با این حال بدیهی است که سطح کیفی آموزش دوره هتلداری در داخل ایران، هم سطح با دوره‌های بین‌المللی برند‌های هتلداری مطرح جهان نخواهد بود. اعتبار گواهینامه این دوره از تاریخ صدور، به‌مدت ۵ سال است. فراگیران پس از اتمام این مدت، باید در دوره «بازآموزی مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری» شرکت کنند.
اداره کل آموزش وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، برای همه دوره‌هایی که دارای آزمون جامع هستند و گواهینامه رسمی برای آن‌ها صادر می‌شود، موضوع بازآموزی را برای ارتقای مهارت و به‌روز‌شدن دانش نیرو‌های انسانی مطرح کرده است.
هدف از این دوره آن است که نیروی انسانی به آخرین دانش و مهارت در حوزه فعالیت خود دست یابد. اما ابلاغیه در مورد جزئیات بازآموزی این دوره اعلام نشده و هیچ ضمانت اجرایی برای بازآموزی دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری ابلاغ نشده است.
دوره آنلاین هتلداری
با شیوع کرونا و چالش‌های تشکیل کلاس‌های حضوری در موسسات آموزشی مختلف، از جمله موسسات آموزشی گردشگری و هتلداری، دوره‌های آنلاین هتلداری گسترش پیدا کرد. دوره آنلاین هتلداری به متقاضیان کمک می‌کند تا بدون طی مسافت‌های طولانی، به راحتی این دوره‌ها را بگذرانند. همچنین به این ترتیب، دسترسی به مدرسین با‌تجربه و آموزشگاه‌های برتر گردشگری نیز برای فراگیران ساکن شهرستان‌های مختلف فراهم شده است.
لیست موسسات دوره مدیریت هتلداری
در میان موسسات بسیاری که در سطح کشور در حوزه آموزش گردشگری و هتلداری فعالیت می‌کنند، برخی از آن‌ها تدریس دوره مدیریت عمومی تاسیسات گردشگری یا دوره هتلداری به فراگیران را نیز در دستور کار دارند.
طبق بررسی‌های کارشناسان قطبنما و در گفتگو با مسئولان دفتر مطالعات، آموزش و برنامه‌ریزی گردشگری در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، آموزشگاه‌های معتبر تهران که در زمینه برگزاری دوره‌های مدیریت عمومی هتلداری فعالیت می‌کنند، عبارتند از:
لیست آموزشگاه های گردشگری تهران |
|
| نام موسسه | شماره تماس |
| تراشه تصویر |
۰۲۱۸۸۸۲۵۷۴۷ |
| هوریزان راش | ۰۲۱۸۸۴۹۰۰۴۹ |
| رویال‌گشت قرن | ۰۲۱۴۴۲۷۲۷۱۸ |
| ستاره گشت آسیا |
۰۲۱۴۴۶۵۸۶۶۲ |
البته، پیگیری‌های «رسانه قطبنما» درباره دریافت لیست کامل موسساتی که دوره هتلداری را در دیگر استان‌های کشور تدریس می‌کنند، بی‌نتیجه ماند و دفتر آموزش وزارت گردشگری لیست مدونی در این زمینه به خبرنگار قطبنما ارائه نکرده.
متقاضیان می‌توانند اطلاعات بیشتر درباره سایر آموزشگاه‌های گردشگری در سطح کشور و استان‌ها را در فایل زیر مشاهده کنند و برای اطلاع از جزئیات دوره‌هایی که توسط این موسسات تدریس می‌شوند، با این آموزشگاه‌ها تماس بگیرند:
لیست موسسات دوره‌های آموزش گردشگری و هتلداری
فرصت های شغلی دوره مدیریت هتلداری
فراگیران دوره هتلداری (دوره تاسیسات گردشگری) از چهارچوب تاسیسات گردشگری و مفاهیم مهمی مانند انواع تاسیسات گردشگری، شناخت صنعت گردشگری، خانه‌داری و پذیرش، مدیریت پذیرایی و… آگاه می‌شوند. دارندگان گواهینامه دوره مدیریت هتلداری، صلاحیت اولیه مدیریت هتل یا کار در بخش خانه‌داری، پذیرش، بخش خدمات پذیرایی و… را دارند. با این حال، بخش اعظمی از دانش و مهارت فرد از طریق تجربه و سابقه کار طولانی به دست میآید.
اهمیت تجربه کاری در موفقیت فراگیران دوره هتلداری
تجربه بیادماندنی مهمانان در تاسیسات گردشگری در گرو نیروی انسانی ماهر است. کمبود نیروی انسانی و متخصص در صنعت گردشگری و هتلداری همیشه یکی از دغدغه‌های مدیران و کارشناسان این صنعت در کشور بوده است. در دوران کرونا نیز با تعدیل و خروج نیرو‌های زبده، این چالش به بحران سرمایه انسانی کارآمد تبدیل شد.
از طرف دیگر، شکاف میان سرفصل‌های موجود و نیازهای بازار کار در تاسیسات گردشگری، باعث شده تا بسیاری از مدرسین دوره مدیریت هتلداری و کارشناسان این صنعت، تجربه فعالیت عملی در تاسیسات گردشگری و واحدهای اقامتی را لازمه موفقیت نیروی انسانی و مدیران هتلها عنوان کنند.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
