رسانه قطبنما: پس از وقوع هر بحران اقتصادی، شرکت‌های مختلف براساس عملکرد و استراتژی‌های مدیریتی خود ممکن است برنده یا بازنده از این طوفان‌ها بیرون بیایند اما این تنها یک روی سکه است، روی دیگر بحران تغییر سلیقه و رفتار مخاطبان و مصرف‌کنندگان و تاثیر آن بر شکل‌گیری آینده یک صنعت از جمله صنعت گردشگری است.
صنعت گردشگری را می‌توان یکی از حساس‌ترین صنایع و ارکان اصلی اقتصاد جهان دانست که تقریبا از هرچیزی مانند تصمیمات سیاسی دولت‌ها گرفته تا تغییرات نرخ ارز، تاثیرپذیر است. بنابراین بدیهی است که وقوع بحران بزرگی همچون «کرونا» که با ممنوعیت سفرها و بسته شدن مرزها همراه بود، بیش از هر اتفاق دیگری در سال‌های اخیر مانند «حادثه ۱۱ سپتامبر» یا شیوع بیماری «سارس»، بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ (جمعه سیاه وال استریت) و غیره بر تغییر رفتار و سلیقه مخاطبان و ظهور ترندها، تکنولوژی‌ها و فناوری‌های جدیدی که آینده این صنعت را شکل می‌دهند، تاثیر بگذارد.
در سال ۲۰۱۹ و پیش از شیوع ویروس «کووید-۱۹» صنعت گردشگری در بهترین وضعیت خود قرار داشت و این صنعت رکن اصلی درآمدزایی غیرنفتی بسیاری از کشورها مانند «مالدیو»، «ترکیه» و «جمهوری آذربایجان» بود، اما در ابتدای سال ۲۰۲۰ و با شیوع این ویروس از شهر «ووهان» در چین، هیچ‌کس گمان نمی‌کرد این بیماری بتواند صنعتی به این بزرگی را در بن‌بست و رکود قرار دهد.
اکثریت قریب به‌اتفاق تحلیلگران صنعت گردشگری عقیده دارند که ضربه اقتصادی بحران کرونا به صنعت گردشگری آنقدر سهمگین بوده است که بسیاری از کسب‌و‌کارهای فعال در این زمینه در این طوفان ناپدید و ورشکسته شده یا برای بازگشت به عرصه اقتصادی و جبران ضررهای مالی به ۴ تا ۵ سال زمان نیاز دارند، بنابراین براساس این پیش‌بینی‌ها و بررسی آمارها و گزارش‌های مختلف از سراسر جهان انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵ صنعت گردشگری از ضربه بحران کرونا بهبود یافته و به‌شکلی تازه با ترندها و تکنولوژی‌های جدیدی که بخش جدایی‌ناپذیر این صنعت شده‌اند، بهرونق سابق خود بازگردد.
حال تصور کنید سال ۲۰۲۵ است و پیش‌بینی‌های صورت گرفته در شاخه‌های مختلف صنعت گردشگری واقعیت یافته‌اند، در این مجموعه از مطالب «رسانه قطبنما» سفری به ۴ سال آینده خواهیم داشت و تغییرات این صنعت در حوزه‌های مختلف را از نگاه کارشناسان بررسی می‌کنیم. 
قسمت اول: صنعت گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵
تحلیلگران صنعت گردشگری براساس سه عامل عملکرد، کارنامه مالی و استراتژی‌های ابرقدرت‌های حوزه گردشگری آنلاین عقیده دارند در سال ۲۰۲۵ شرکت‌های ذیل بازار صنعت گردشگری آنلاین را در انحصار خود خواهند داشت:
- «ایر بی ان بی» (Airbnb)
- «بوکینگ هولدینگز» (Booking Holdings)
- «تریپ دات کام» (Trip.com)، که پیش‌تر با نام گروه «سی تریپ» (CTrip) شناخته می‌شد.
بیشتر بخوانید: چالش‌ها و سوالات صنعت گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۱
شاید ضرب‌المثل، «افرادی که از طوفان بیرون می‌آیند، قوی‌تر از گذشته خواهند بود.» دقیقا برای این ابرقدرت‌ها صادق باشد چرا که این شرکت‌ها با عملکرد درخشان و استراتژی‌های خلاقانه به‌خوبی توانستند سال ۲۰۲۰ که تلخ‌ترین سال اقتصادی صنعت گردشگری بود را پشت سرگذاشته و برای شروعی پرقدرت در آینده آماده شوند.
چرا این سه شرکت ابرقدرت گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵ خواهند بود؟
ایر بی ان بی، بوکینگ و تریپ دات کام با اقدامات ذیل به‌خوبی توانستند از بحران کرونا به‌عنوان سکویی برای پرش به آینده صنعت گردشگری استفاده کنند:
- تغییر به‌موقع استراتژی‌های خود بر‌حسب نیاز روز مخاطبان
- گسترش دامنه خدمتشان در طول همه‌گیری بیماری «کووید-۱۹»
- ادغام و خرید آژانس های مسافرتی آنلاین کوچک اما پرمخاطبی مانند BookIt.com یا پلتفرم‌های آنلاین رزرو کوتاه‌مدت اقامتگاه‌ها از جمله Stay Alfred که در خلال بحران اقتصادی کرونا دچار ورشکستگی شده بودند.
- عرضه اولیه سهام در زمان مناسب و جذب بودجه نقدی کافی برای ورود به سال ۲۰۲۱ و توسعه خدمات در چهار سال آینده
کارشناسان معتقدند در سال ۲۰۲۵، باتوجه به اقداماتی از جمله:
- قراردادهای همکاری ابرقدرت‌های این حوزه در طول بحران اقتصادی سال ۲۰۲۰
- ادغام برخی پلتفرم‌ها یا خارج شدن بعضی از شرکت‌ها از زیر پرچم ابرقدرت‌ها و اعلام استقلالشان
رقابت میان بازیکنان اصلی صنعت رزرو و گردشگری آنلاین بیش از هر زمان دیگری بالا خواهد گرفت. هرچند که این شرکت‌ها از راه‌های مختلف با یکدیگر همکاری می‌کنند، اما گاهی این همکاری منجر به از بین رفتن برخی روابط و افزایش رقابت در این حوزه خواهد شد. برای مثال باتوجه به سرمایه‌گذاری گروه «تریپ دات کام» برای همکاری با «تریپ ادوایزر» (TripAdvisor) طی یک قرارداد طولانی‌مدت، روابط میان گروه چینی «تریپ دات کام» و «بوکینگ هولدینگز» از بین می‌رود و این دو شرکت دیگر به‌جای همکار، رقیب اصلی هم می‌شوند. دقیقا مانند مبارزه دو دوست در یک مسابقه بوکس، ابرقدرت‌ها نیز برای برنده شدن و رسیدن به عنوان «بزرگ‌ترین و قویترین پلتفرم رزرو آنلاین جهان» در حال رقابت خواهند بود. 
زمانی که تئوری‌ها به حقیقت می‌پیوندد!
به‌احتمال زیاد یکی از اولین اتفاقاتی که در صنعت گردشگری آینده به‌وقوع می‌پیوندد، تحقق یافتن تئوری «دیجیتال فرست» (Digital-First) خواهد بود. براساس این تئوری ارتباطی، اغلب شرکت‌های سنتی براساس تغییرات سلیقه مخاطبان، باید راه ارائه محتوای خود را از طریق کانال‌های ارتباطی جدید، نسبت به روش‌های سنتی و رسانه‌های قدیمی در اولویت قرار دهند. این اتفاق و استفاده شرکت‌ها از پلتفرم‌های جدید و ارائه محصولات، محتوا و خدمات خود از طریق اینترنت (افزایش تجارت الکترونیک) پس از وقوع «موج اختلال دیجیتال» که یکی از شایع‌ترین پیامدهای بروز هر «بحران اقتصادی» است، به‌شدت افزایش می‌یابد. برای درک بهتر تحقق این تئوری در ۴ سال آینده، کافی است نگاهی به رونق اقتصاد گردشگری قاره «آسیا» و کشور «چین» در کمتر از ده سال پیش از وقوع بحران کرونا انداخت.
در آسیا و به‌خصوص چین، اغلب آژانس‌های مسافرتی پیش از وقوع این بحران همچنان به‌روش‌های سنتی و آفلاین عمل می‌کردند اما یکی از مهم‌ترین پیامدهای شیوع این بیماری، قانون قرنطینه خانگی و در نتیجه افزایش استفاده از پلتفرم‌های مجازی بود. حال انتظار می‌رود افزایش استفاده از پلتفرم‌های آنلاین و خدماتی که ارائه می‌دهند تبدیل به بخشی از زندگی روزمره افراد شده که حتی در دوران پساکرونا نیز به‌شدت محبوب باشند. به‌همین دلیل انتظار می‌رود بیشتر افراد حتی پس از بهبودی کامل جهان از بیماری کرونا، بیش از علاقه به‌روش سنتی مراجعه حضوری به آژانس‌های مسافرتی، از طریق تلفن همراه خود رزرو‌های آنلاین و برنامه‌ریزی سفرهایشان را انجام دهند. برای درک بیشتر این موضوع مطلب افزایش استفاده از اپلیکیشن‌های تلفن همراه و تاثیر آن در شکل‌گیری سفرهای آینده را مطالعه کنید.
نکته مهم دیگر قدرت‌یافتن گروه آسیایی «تریپ دات کام» است. با نگاهی به کارنامه مالی گروه «تریپ دات کام» در سال ۲۰۲۰ می‌توان دید که این گروه با آگاهی از تغییر سلیقه مخاطبان به‌سرعت دست‌به‌کار شده و اقدام به خرید یا همکاری شرکت‌های در معرض ورشکستگی کرد. این شرکت دامنه ارائه خدمات آنلاین خود را نیز در تمام حوزه‌های گردشگری از «تحویل غذا» تا «مشاوره آنلاین سفر» و رزرو بلیت و اقامتگاه‌های مختلف گسترش داد و بسیاری از شرکت‌های بزرگ آسیایی را برای تبدیل شدن به ابرقدرت صنعت گردشگری آنلاین آسیا زیر پرچم خود جمع کند.
در واقع چندان دور از واقعیت نیست که گروه «تریپ دات کام» را قویترین گروه گردشگری آسیا نامید چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگی مانند پلتفرم آنلاین اجاره کوتاه‌مدت «توجیا» (Tujia) و شرکت هندی «میک مای تریپ» (MakeMyTrip) را تحت کنترل و انحصار خود دارد. علاوه‌براین، باتوجه به برنامه طولانی‌مدت «تریپ دات کام» در خرید سهام شرکت بزرگ آنلاین «می‌توان» (Meituan)، انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۵، این شرکت بیشترین سهم را در بازار سهام گردشگری آسیا ازآن خود کند. از سوی دیگر، براساس نظرسنجی‌های مختلف، گردشگری محلی و داخلی همچنان در سال ۲۰۲۵ یکی از محبوب‌ترین ترندهای سفر خواهد بود.
این مسئله باتوجه به وسعت جغرافیایی کشور «چین» که به‌تنهایی می‌توان آن را یک «قاره» به‌شمار آورد، باعث می‌شود که سهم گردشگری آسیا و به‌ویژه چین در بازار جهانی گردشگری بسیار افزایش یافته و مسافران این کشور اکثریت مسافران آینده را تشکیل دهند.
آیا تسلط ابرقدرت‌ها بر حوزه گردشگری آنلاین همچنان ادامه خواهد داشت؟
علی‌رغم آنکه انتظار می‌رود «ایر بی ان بی» و «بوکینگ دات کام» رهبران صنعت گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵ باشند، باید به پیامدهایی که اغلب گریبان‌‌گیر حوزه تسلط ابرقدرت‌ها می‌شود نیز توجه داشت. برای مثال در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ (۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰) اکثر دولت‌ها اقداماتی برای کاهش تسلط ابرقدرت‌های «بیگ تک» (Bigtech) مانند «گوگل»، «فیس بوک» و «علی بابا» بر کشورها و قاره‌های مختلف انجام دادند که حوزه فعالیت‌های آن‌ها را با قوانین و مقررات خاصی بسیار محدود کرد.
اما حتی با وجود تحریم‌ها و قوانین ضدانحصاری نمی‌توان تسلط ابرقدرت‌هایی مثل «گوگل» را بر حوزه سفر و گردشگری آنلاین حتی در سال ۲۰۲۵ نادیده گرفت. با توجه به اقداماتی که گوگل در طول بحران کرونا و در زمینه گسترش خدمات آنلاین خود انجام داد، احتمال می‌رود این شرکت همچنان یکی از ابرقدرت‌های بیگ تک در زمینه گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵ باشد که حتی با وجود قوانین وضع شده جهت کاهش تسلط این شرکت بر کنترل تبلیغات و دستکاری نتایج جستجو، بازهم سهم بزرگی در این حوزه از صنعت گردشگری خواهد داشت.
نکته مهم اینجا است که در سال ۲۰۲۵ احتمالا اقدامات ایر بی ان بی و بوکینگ دات کام بسیار شبیه به گوگل باشد. با افزایش تسلط و گسترش فعالیت‌های این دو شرکت و رقابت تنگاتنگی که میان آن‌ها وجود دارد، احتمال می‌رود ایر بی ان بی و بوکینگ دات کام نیز تا سال ۲۰۲۵ مشمول قوانین ضدانحصاری شده و تسلط آن‌ها با ورود ابرقدرتی مانند «تریپ دات کام» در منطقه مهمی مانند آسیا و چین به‌شدت کاهش یابد. 
گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵ دستخوش چه تغییراتی خواهد شد؟
انتظار می‌رود با گذشت ۵ سال از شیوع بیماری «کووید-۱۹»، صنعت گردشگری و به‌خصوص حوزه پلتفرم‌های رزرو آنلاین در سال ۲۰۲۵ دستخوش تغییرات عمده‌ای شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- در سال ۲۰۲۱ و باتوجه به عدم علاقه گردشگران برای سفر به نقاط شلوغ و اقامت در هتل‌ها و ترند شدن سفر به مناطق بکر، محلی و کم‌جمعیت و افزایش علاقه نسبت به اجاره کوتاه‌مدت اقامتگاه‌ها، هتل‌های زنجیره‌ای نسبت به همکاری با پلتفرم‌های آنلاینی که خدمات این‌چنینی ارائه می‌دهند همچنان علاقه‌مند باشند، اما همه‌چیز با ورود «واکسن کرونا» و همکاری هتل‌ها با دولت‌ها جهت تسریع توزیع واکسن تا سال ۲۰۲۵ تغییر پیدا می‌کند. علاوه‌براین، ارائه خدمات رزرو مستقیم از طریق پلتفرم‌های آنلاینی که هتل‌هایی مانند «ماریوت» (Marriott)، «آکور» (Accor) و «هیلتون» (Hilton) در طول همه‌گیری طراحی و در اختیار مسافران خود قرار دادند، باعث خواهد شد که صنعت هتلداری تا ۵ سال آینده نه‌تنها بهرونق سابق خود بازگردد، بلکه با جهشی بی‌سابقه در درآمدزایی و سوددهی نیز روبه‌رو شود.
- در سال ۲۰۲۵ رزرو اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت و محلی همچنان ترند سال خواهد بود، اما عدم تعادل میان بازار اجاره کوتاه‌مدت اقامتگاه‌ها در مقابل رزرو اتاق‌های هتل در روزهای اولیه پس از بهبود صنعت گردشگری، در نهایت به‌نفع صنایع هتلداری تمام خواهد شد و بار دیگر افراد استفاده از پلتفرم‌های رزرو مستقیم هتل‌ها را نسبت به استفاده از پلتفرم‌های اجاره کوتاه‌مدت اقامتگاه‌ها ترجیح می‌دهند.
- علاوه‌‌بر شیوع بیماری «کرونا»، سال ۲۰۲۰ پر از حوادث مختلف بود که در صنعت گردشگری سال ۲۰۲۵ تاثیرات فراوانی خواهد داشت. از انتخابات آمریکا و ریاست جمهوری «جو بایدن» و تاثیر تصمیمات او در صنعت گردشگری جهان تا اعتراضات رنگین‌پوستان، همه و همه باعث شد که این صنعت بیش از گذشته به جوامع محلی و تنوع نژادی اهمیت دهد. بنابراین بدیهی است که در سال ۲۰۲۵ زنان و رنگین‌پوستان بسیار زیادی را در صدر مقامات عالی‌رتبه گردشگری و سمت‌های مدیریتی شرکت‌ها و حتی ابرقدرت‌های این صنعت ببینیم.
اما یک نکته اساسی در این میان وجود دارد که باید به آن توجه داشت: با آغاز واکسیناسیون همگانی سفرهای کاری و شرکتی خیلی زودتر از آنچه پیش‌بینی‌ها احتمال می‌دادند، بهرونق سابق خود بازمی‌گردند. توزیع واکسن کرونا، باعث افزایش اعتمادبه‌نفس در مسافران برای انجام سفرهای تجاری و ضرور‌ی شده و بسیاری از شرکت‌هایی که در طول بحران کرونا مجبور به تعلیق کارمندان خود بوده یا به‌صورت دورکاری، کسب‌وکار خود را مدیریت می‌کردند، به‌روال سابق بازگشته و دوباره سفرهای تجاری آغاز می‌شوند. رونق سریع‌تر سفرهای تجاری به‌معنای آغاز فعالیت دوباره شرکت‌های هواپیمایی، هتل‌های برگزارکننده همایش‌ها و جلسات اداری و تجاری و شرکت‌های مدیریت سفر خواهد بود که در نتیجه انتظار می‌رود باعث تاثیر چشمگیری در درآمدزایی کسب‌و‌کارهای فعال در این زمینه و استفاده دوباره از برنامه‌های وفاداری این شرکت‌ها شود.
این داستان ادامه دارد...
در قسمت اول از این مجموعه مطالب نگاهی به صنعت رزرو و گردشگری آنلاین در سال ۲۰۲۵ انداختیم و باهم بررسی کردیم که این صنعت در ۴ سال آینده دستخوش چه تغییراتی خواهد شد. آگاهی از این‌که صنعت گردشگری با اقدامات امروز ابرقدرت‌ها چه شکلی در آینده به‌خود می‌گیرد امری مهم برای مدیرعاملان شرکت‌های مختلف فعال در این صنعت است که به آن‌ها در طرح استراتژی‌های و کسب آمادگی برای ورود به آینده گردشگری پساکرونا کمک خواهد کرد. بحران کرونا با درس‌های بسیار مهمی برای تمامی صنایع و جهانیان همراه بود و صنعت گردشگری نیز پس از گذر از این طوفان، قوی‌تر از همیشه با شکلی تازه به‌همراه پرچم‌داران جدید به‌عرصه اقتصادی جهان بازمی‌گردد.
بیشتر بخوانید: بحران کرونا و ۷ درس مهم سال ۲۰۲۰ برای صنعت گردشگری
شاید ویروسی به‌نام «کووید-۱۹» در پایان سال ۲۰۱۹ توانست، سال ۲۰۲۰ را تبدیل به سالی تلخ کند اما در سال ۲۰۲۵ خبری از «کووید-۲۵» نخواهد بود. با «رسانه قطبنما» همراه باشید تا در قسمت بعد حوزه دیگری از صنعت گردشگری در سال ۲۰۲۵ را بررسی کنیم.
