رسانه قطب‌نما: امروزه رد‌پای کلاندادهها در همه صنایع تجاری، به ویژه گردشگری، دیده می‌شود. این داده‌ها علاوه بر ارائه چشم‌انداز‌های دقیق از نیاز‌های مسافران آینده، بازار سفر‌ها و چالش‌های ذی‌نفعان صنعت، در بازیابی و بهبود گردشگری نیز به کار می‌‌آیند. تحقیقات سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) درباره بیگ‌دیتا نشان می‌دهد که استفاده از کلاندادهها در دوران همه‌گیری به‌طور چشم‌گیری افزایش یافته و بسیاری از دولت‌ها و سازمان‌های گردشگری برای درک و مقابله با کووید-۱۹ و اتخاذ سیاست‌های درست برای آغاز سفر‌ها، از این داده‌ها استفاده میکنند.
جزئیات بیشتر را در «۳ نمونه برتر استفاده از کلاندادهها در بازیابی صنعت سفر» بخوانید.
همچنین به‌دنبال بروز بحران کرونا، مباحث مهمی در مورد افزایش پایداری مقاصد و بررسی تاثیرات مخرب گردشگری بر محیط، در میان فعالان مطرح شد. بسیاری از ذی‌نفعان گردشگری بحران پیش‌‌آمده را فرصتی غنیمت برای بازنگری در گردشگری و ایجاد بخش‌های پایدار‌تر و فراگیر‌تر در این صنعت می‌دانند. در همین راستا، یکی از حوزه‌های مهمی که سازمان جهانی گردشگری در تحقیقات خود به آن پرداخته، تاثیر کلاندادهها در بازیابی گردشگری پایدار و چگونگی تعیین چهارچوب‌های مناسب برای اندازه‌گیری تاثیرات گردشگری بر محیط است.
چالش‌های گردشگری پیش از همه‌گیری
طبق گزارش UNWTO، پیش از آغاز همه‌گیری و ضربه جبران‌ناپذیر آن به گردشگری، این صنعت با رشد قابل توجهی در سال ۲۰۱۹ همراه بود؛ به‌طوریکه تعداد گردشگران بین‌المللی در سال ۲۰۱۹ با یک رشد ۴ درصدی، به ۱/۵ میلیارد نفر رسید و درآمد حاصل از آن در بسیاری از نقاط گردشگری جهان افزایش یافت. رشد سریع گردشگری پیش از همه‌گیری، در کنار مزایایی که برای دولت‌ها و مشاغل گردشگری به‌همراه داشت، چالش‌ها و تاثیرات مخرب اجتماعی و زیست محیطی بسیاری نیز از خود بر جای گذاشت. پدیده اورتوریسم (Overtourism) با ایجاد مشکلاتی مانند آلودگی سواحل، ازدحام بیش از حد در مقاصد اصلی و بحران آب در نقاط مهم گردشگری پیامد‌های منفی رشد ناپایدار گردشگری را نمایان کرد. بروز چنین مشکلاتی، اهمیت تعیین چارچوب‌هایی برای اندازه‌گیری تاثیرات اجتماعی و زیستمحیطی گردشگری بر محیط را تقویت کرده است. از طرف دیگر، اکنون قرنطینه‌های طولانی‌مدت نیز منجر به افزایش تقاضا مسافران برای کسب تجربه‌‌های طبیعی، گردشگری روستایی یا فضاهای باز شده و لزوم بهبود هرچه‌سریع‌تر زیرساخت‌های گردشگری پایدار در مقاصد آشکار شده است.
تاثیر بیگ‌دیتا در بهبود گردشگری پایدار
به‌عقیده کارشناسان سازمان جهانی گردشگری، تعیین چهارچوب‌های اندازه‌گیری نیازمند روش‌ها و شاخص‌های مبتنی بر داده و فناوری‌های به‌روز است. به همین دلیل اخیراً توجه بسیاری از سازمان‌ها به ایجاد و ردیابی معیار‌های جدید پایداری در گردشگری توسط کلاندادهها معطوف شده است. از طرف دیگر، بروز مفاهیم جدیدی مانند شهر‌های هوشمند و مقاصد هوشمند نیز بر استفاده از کلاندادهها در برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری تاکید دارد. این مناطق با زیرساخت‌های تکنولوژی پیشرفته، ضمن توسعه پایدار مقاصد توریستی، کیفیت تجربه بازدیدکنندگان و زندگی ساکنین را بهبود می‌بخشند و موجب ایجاد تعامل و یکپارچگی میان بازدیدکنندگان و محیط اطراف میشوند. اما مقاصد گردشگری در سراسر منطقه چگونه می‌توانند از بیگ دیتا برای بازسازی هوشمندانه و پایدار و پاسخگویی به تقاضاهای روبه‌رشد استفاده کنند؟ بر اساس تحقیقات کارشناسان سازمان جهانی گردشگری، گام‌های اصلی برای استفاده از کلاندادهها در این زمینه عبارتند از:
- توسعه شاخص‌های مناسب برای اندازه‌گیری تاثیرات گردشگری بر محیط
- توسعه معیار‌های مالی جهت ایجاد مکانیسم‌های مالی پایدار برای بهبود و توسعه توریسم
اما سازمان جهانی گردشگری چه راهکار‌هایی را در این زمینه پیشنهاد می‌دهد؟
۱. تعیین چهارچوب سنجش پایداری گردشگری
سازمان جهانی گردشگری در راستای اهداف توسعه پایدار، یک چهارچوب آماری جهت اندازه‌گیری میزان پایداری در گردشگری راه‌اندازی کرده است. این چهارچوب به‌عنوان یک ابزار اصلی برای ارزیابی سهم گردشگری در اهداف توسعه پایدار شناخته می‌شود و موضوعات مرتبطی اعم از مدیریت منابع طبیعی (پسماند آب، انرژی و...)، رضایت گردشگران و جوامع میزبان و حفظ میراث فرهنگی را دربرمی‌گیرد. چهارچوب آماری ارائه‌شده توسط سازمان جهانی گردشگری شامل منابع داده‌ای متعددی مانند دادههای اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی است و هدف کلیدی آن مطابقت و هماهنگی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی آمار گردشگری پایدار عنوان می‌شود. این چهارچوب آماری با ارائه مجموعه منسجمی از اطلاعات، امکان استفاده از آن‌‌ها را در بخش‌های مهمی مانند سیاست‌گذاری، پشتیبانی، نظارت، ارزیابی و مدل‌سازی برای دولت‌ها، مدیران مقاصد و بخش‌های خصوصی فراهم می‌کند. علاوه بر این، حفظ یک چهارچوب آماری با‌ثبات در طول زمان، ضمن برقراری ارتباط معنادار میان داده‌ها و سیاست‌‌ها، امکان اقدام موثر در شرایط بحرانی را فراهم می‌کند. گفتنی است اندازه‌گیری پایداری گردشگری اطلاعات یکپارچه‌ای را برای مدیریت بهتر اثرات خارجی گردشگری نیز فراهم، همکاری‌های بین‌بخشی در توسعه گردشگری پایدار را تسهیل می‌کند و موجب افزایش همکاری‌های محلی مرتبط خواهد شد.
۲. ایجاد مکانیسم‌های تامین مالی پایدار
در طول همه‌گیری، مدل‌های اولیه‌ای با محوریت دیجیتالی‌شدن و استفاده از کلاندادهها در بازیابی گردشگری پدید آمد. در این مدل‌‌ها از معیار‌های مالی توسعه‌یافته توسط بیگ دیتا برای تامین مالی پایدار و توسعه این صنعت استفاده شده است. برای مثال شرکت مشاوره مدیریت «McKiney & Company» ضمن ارائه طرحی با هدف رشد اقتصادی گردشگری در پساکرونا، دولت‌ها را به ساده‌سازی روابط میان بخش‌های خصوصی و دولتی و آزمایش مکانیسم‌های مالی جدید مانند ساختار‌های تجمیع درآمد برای هتل‌ها و صندوق‌های سهام مشترک برای شرکتهای کوچک و متوسط دعوت می‌کند. همچنین گردشگری اروپا طرح بازیابی مقاصد «مارشال» (Marshall) را با محوریت ایجاد یک سیستم مالی مبتنی بر داده راه‌اندازی کرده است. این طرح، بر توسعه گردشگری پایداری و دیجیتالی‌شدن آن تاکید دارد و از معیار‌های محیطی، اجتماعی و مالی برای سرمایه‌گذاری در بهبود اقتصاد محلی استفاده می‌کند. در واقع، این مراکز سرمایه‌گذاری گردشگری پایدار از منابع متعدد داده‌ها مانند بیگ دیتا برای تکمیل آمار رسمی و اتخاذ تصمیمات پایداری در مقاصد استفاده میکنند. هدف از این طرح‌ها، ارائه کمک‌های فنی و ارتقای ظرفیت توسعه سازمان‌های مدیریت مقصد، دولت‌های محلی و شرکتهای کوچک و متوسط، برای اقدامات پایداری و مدیریت دادههای حیاتی در طول بازیابی است. آنچه که در طرح‌های تامین مالی پایدار اهمیت دارد، سرمایه‌گذاری در داده‌ها، مهارت‌ها و مشارکت‌ها برای استفاده از داده‌ها در چهارچوب‌های جهانی است.
۳. ایجاد محیط توانمند برای استفاده از کلان داده‌ها
با توجه به تاثیر چشم‌گیر استفاده از دادههای هر دو بخش خصوصی و عمومی در افزایش تولید ناخالص داخلی، دولت‌ها باید با ایجاد یک محیط توانمند، بخش‌های خصوصی را به همکاری با بخش عمومی در حوزه‌های تجاری و غیرتجاری تشویق کنند. آنچه که دولت‌ها و سازمان‌ها باید به آن دقت کنند، امکان دسترسی به کلاندادهها در سطوح مختلف است. سازمان جهانی گردشگری برای تحقق این امر، دو راهکار کاربردی پیش روی دولت‌ها قرار می‌دهد:
-
ایده اشتراک‌گذاری بشردوستانه داده‌ها
- ایده «اشتراک‌گذاری بشردوستانه داده‌ها» (Data Philanthropy) مکانیسمی است که می‌توان برای اشتراگ‌گذاری داده‌ها از آن استفاده کرد. در این استراتژی شرکتهای بخش خصوصی، دادههای خود را برای منافع عمومی به اشتراک می‌گذارند. از این داده‌ها در موارد بشردوستانه، حقوق بشر و حوزه‌های دانشگاهی استفاده می‌شود و در عوض شرکت‌ها نیز از نتایج تجزیه‌وتحلیل داده‌ها، مشوق‌های مالیاتی و برقراری روابط استراتژیک با تصمیم‌گیرندگان دولتی در صنعت خود بهره‌مند میشوند.
-
مشارکتهای دولتی-خصوصی
- مشارکتهای دولتی- خصوصی (PPPs)، یکی از مدل‌هایی است که برای اشتراک‌گذاری بین‌بخشی داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این مدل با افزایش انعطاف‌پذیری، امکان تطبیق نیاز‌های عمومی با منافع تجاری بخش‌های خصوصی را افزایش می‌دهد و اغلب با ایجاد برنامه‌های اشتراک‌گذاری دادههای محلی و ملی از سوی وزارت‌‌خانه‌ها آغاز می‌شود.
آخرین مقالات صنعت گردشگری را در وب‌سایت رسانه «قطب‌نما» دنبال کنید.
