رسانه قطبنما: سال ۲۰۲۲ میلادی به پایان رسید؛ سالی که با تقاضاهای انباشته سفر آغاز شد و در ادامه، با حذف محدودیت‌های سفر‌های بین‌المللی، نگرانی‌ها درباره جنگ اوکراین، افزایش تورم و رکود اقتصادی در بسیاری از مقاصد همراه بود.
تحقیقات کارشناسان رسانه خبری تحلیلی «اسکیفت» (Skift) از عملکرد صنعت سفر در ۲۲ کشور جهان و تحلیل داده‌های ۲۰ شرکت مسافرتی بین‌المللی در چهار بخش عمده خدمات سفر شامل ایرلاین‌ها، هتل‌ها، اجاره‌های کوتاهمدت و اجاره خودرو، از زمان شروع همه‌گیری تا سال ۲۰۲۲ میلادی، نشان می‌دهد دنیای سفر، ۴ جریان اصلی را تجربه کرده است:
- بهبود کامل صنعت سفر
- تورم و افزایش هزینه‌ها
- بهبود عملکرد شرکت‌های مسافرتی
- تغییر خواسته‌ها و نیاز مصرف‌کنندگان
این محورها که خود به زیر‌مجموعه‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند، با ارائه یک چشم‌انداز وسیع از صنعت سفر در سال گذشته میلادی، به صاحبان کسب‌وکار‌های گردشگری کمک می‌کند تا با شناخت مصرف‌کنندگان و نیاز‌های آن‌ها، استراتژی‌های بازاریابی گردشگری خود را برای سال آینده بهبود ببخشند. در ادامه، به بررسی گزارش اسکیفت پرداخته‌ایم.
بهبود کامل صنعت سفر
سال ۲۰۲۲ میلادی، سال بازگشت تقاضاهای سرکوب‌‌شده و بهبود صنعت گردشگری و سفر بود؛ به‌طوریکه سفر در بسیاری از مناطق مانند خاورمیانه و آفریقا به بهبودی کامل رسید و حتی در مقاصدی همچون آمریکای لاتین و آمریکای شمالی از سطح قبل از همه‌گیری کرونا نیز فراتر رفت.
آمارهای استخراج‌شده از امتیاز بهبود مناطق از آغاز همه‌گیری کرونا (ژانویه ۲۰۲۰) تا اکتبر ۲۰۲۲ میلادی نشان‌دهنده افت شدید سفرها در سه ماهه اول سال ۲۰۲۰ میلادی اتفاق افتاده است. در این سال، صنعت سفر در برخی مناطق، پایدار و در برخی مناطق دیگر، با فراز‌ونشیب‌های بسیاری همراه بود؛ آسیا اقیانوسیه، آمریکای لاتین، خاورمیانه و آفریقا و آمریکای شمالی از جمله مناطقی بودند که سفر در آن‌ها با شیب تقریباً ثابتی بهبود یافت. این در حالی است که اروپا برخلاف سایر مناطق، شاهد تحولات بسیاری بود؛ شیب تند بهبود سفرها در سه ماهه دوم و افت نزولی آن در اکتبر ۲۰۲۰ میلادی، این قاره را به یکی از ناپایدارترین مناطق در شاخص سلامت سفر تبدیل کرده است.
سال ۲۰۲۱ میلادی با پیشتازی آمریکای شمالی، سال بهبود سفرها در بیشتر مناطق بود؛ اما شیوع سویه اومیکرون در اواخر این سال، صنعت سفر را در شوکی جدید و کوتاه فرو برد. با این حال، واکسیناسیون و ایجاد ایمنی جمعی به مقاصد کمک کرد تا با عبور از این چالش، به مسیر بهبود خود ادامه دهند.
طبق داده‌های سه ماهه سوم سال ۲۰۲۲ میلادی، سفر در آمریکای لاتین و آمریکای شمالی از سطح قبل از همه‌گیری عبور کرد و خاورمیانه و آفریقا توانستند خود را به سطح بهبودی کامل برساند. در این میان اما، آسیا اقیانوسیه به دلیل پا‌برجاماندن محدودیت‌ها و سیاست‌های مقابله با کووید-۱۹ در چین، بازنده این رقابت بود.
در همین حال، آمار مربوط به ظرفیت پرواز‌های داخلی و بین‌المللی در چین نشان می‌دهد، این کشور با ممنوعیت سفر گردشگران بین‌المللی و اجرای سیاست‌های سختگیرانه از آغاز همه‌گیری (در ژانویه ۲۰۲۰ میلادی)، بیشتر ظرفیت خود را به پرواز‌های داخلی اختصاص داده و سفر‌های بین‌المللی با افت چشم‌گیری همراه بوده است.
تورم و افزایش قیمت‌ها
با افزایش تورم در سطح جهانی و کاهش قدرت خرید مردم، احیای سفر در سال ۲۰۲۲ میلادی با چالشی اساسی روبه‌رو شد. افزایش قیمت‌های سفر، اگرچه نشان‌دهنده قدرت بالای قیمت‌گذاری در این صنعت است، اما تاثیر نامطلوبی بر میزان تقاضای مصرف‌کنندگان گذاشت.
برای مثال، بر اساس آمار نرخ تورم آمریکا از سال ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۲ میلادی، همزمان با آغاز همه‌گیری و کاهش شدید تقاضای سفر در ژانویه ۲۰۲۲، هزینه خدمات سفر مانند کرایه هواپیماها، کشتی و اقامتگاه‌ها نیز با افت قابل‌توجهی مواجه شد؛ در این میان، هواپیماها با کاهش ۳۰ درصدی، بیشترین خسارات را متحمل شدند.
در ادامه، با بهبود اوضاع سفر و افزایش تورم کل ایالات متحده آمریکا، هزینه خدمات سفر نیز افزایش یافت؛ تا جایی که هزینه اقامتگاه‌ها در سه ماهه پایانی سال ۲۰۲۱ میلادی و هزینه بلیط هواپیماها بین بازه آوریل تا جولای ۲۰۲۲، از نرخ کل تورم آمریکا نیز فراتر رفت.
اما آخرین داده‌ها از آگوست ۲۰۲۲ میلادی، بیانگر کنترل قیمت‌ها و کاهش هزینه خدمات سفر نسبت به خط تورم کلی آمریکا است؛ تا جایی که هزینه کرایه کشتی‌ها از سال ۲۰۱۹ میلادی نیز کمتر شده است.
در طی این سال‌ها، هزینه اقامت در هتل‌ها نیز دستخوش تغییرات بسیاری شد.
تحلیل داده‌های نرخ استاندار هتل‌ها (Hotel Published Rates) یا (RACK Rate) حاکی از رشد میانگین ۲ تا ۴۸ درصدی هزینه یک شب اقامت در بازه ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۲ میلادی است؛ طبق این آمار، هتل‌های امارات با ۴۸ درصد دارای بیشترین نرخ رشد و هتل‌های تایلند با ۲ درصد دارای کمترین نرخ رشد استاندارد هستند.
برخلاف دیگر مقاصد، روسیه و هنگ‌کنگ دو مقصدی بودند که به‌ترتیب با افت ۸ و ۱۵ درصدی نرخ استاندار هتل نسبت به سال ۲۰۱۹ میلادی، با کاهش قیمت مواجه بودند.
اما افزایش هزینه‌های سفر چه تاثیری بر تقاضای مسافران در سال آینده خواهد داشت؟
طبق نظرسنجی کارشناسان اسکیفت از مصرف‌کنندگان آمریکایی، افزایش هزینه‌های سفر بر تقاضا و نحوه سفر مصرف‌کنندگان در سال ۲۰۲۳ میلادی نیز تاثیر خواهد داشت؛ به‌طوریکه تعداد کمی از مسافران (حدود ۲۲ درصد) سفر‌های خود را لغو یا به تعویق انداخته و بسیاری از آن‌ها گزینه‌های ارزان‌تر سفر را انتخاب خواهند کرد.
طبق این نتایج، قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان (حدود ۳۳ درصد) اظهار کرده‌اند که مبالغ کمتری را برای غذا و فعالیت‌های مختلف در طول سفر هزینه خواهند کرد. همچنین، تمایل مصرف‌کنندگان به انتخاب گزینه‌های ارزان‌تر سفر، سهم بالایی از پاسخ‌ها را دربر میگیرد؛ تا جایی که حدود ۳۰ درصد از شرکت‌کنندگان مقاصد گردشگری ارزان‌تر، ۲۷/۵ درصد هتل‌های ارزان‌تر، ۲۷/۲ درصد گزینه‌های حمل‌ونقل جایگزین و ۲۴ درصد هواپیمایی‌های ارزان‌تر را برای سفر‌های آینده خود انتخاب می‌کنند.
در این میان، تنها ۷ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقد بودند که افزایش هزینه‌های سفر تاثیری بر برنامه سفر‌های آینده آن‌ها نخواهد داشت.
بهبود عملکرد شرکت‌های مسافرتی
اسکیفت همچنین در گزارش خود، عملکرد سفر و شرکت‌های مسافرتی در سال ۲۰۲۲ میلادی را در جنبه‌های مختلفی مانند سهام سفر، بحران نیروی کاری شرکت‌ها و رزروهای آنلاین بررسی کرده است.
رشد سهام سفر
سهام عمومی سفر از زمان شیوع کرونا با افت چشم‌گیری نسبت به کل بازار سهام مواجه شد؛ به‌طوریکه میزان کاهش آن در مارس ۲۰۲۰ میلادی، چیزی حدود ۵۴ درصد برآورد شده است. اما سهام سفر پس از افت شدید در سه ماهه اول ۲۰۲۰ میلادی، در ادامه مطابق با شاخص‌های سهام جهانی و سهام آمریکا رشد داشت. با این حال با ۳۰ درصد اختلاف، هنوز نتوانسته خود را به سطح پیش از همه‌گیری کرونا برساند.
بحران کمبود نیروی کاری
یکی دیگر از مشکلات صنعت سفر در سال ۲۰۲۲ میلادی که همانند سالهای قبل گریبان‌گیر تامین‌کنندگانی مانند هوایپمایی‌ها، فرودگاه‌ها و اقامتگاه‌ها بود، بحران کمبود نیروی کاری است. بررسی‌ها نشان می‌دهد با وجود بازگشت سریع تقاضای سفرها، کارکنان تمایل زیادی برای بازگشت به جایگاه‌های شغلی قبل ندارند.
طبق بررسی‌‌های انجام‌شده از مدت‌زمان پر‌شدن جایگاه‌های شغلی در صنعت هتلداری و خوراک در ۲۰ سال اخیر، زمان سپری‌شده برای پر‌شدن جایگاه‌های شغلی افزایش یافته است؛ تا جایی که از متوسط ۳ الی ۴ هفته در سالهای ابتدایی دهه ۲۰۰ میلادی، به ۵ الی ۶ هفته در سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی رسیده است.
این آمار زنگ خطری مبنی بر کاهش تعداد نیرو‌های کاری متخصص و تمایل آن‌ها به بازگشت به سیستم‌‌های کاری گذشته است.
افزایش رزروهای آنلاین
روند رزرو آنلاین، یکی دیگر از بخش‌هایی است که توسط کارشناسان اسکیفت مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس نمودار رشد رزرو‌ها در شرکت‌های مسافرتی آنلاین بوکینگ و اکسپدیا، علی‌رغم افت شدید رزرو‌ها در سال ۲۰۲۰، این شرکت‌ها توانستند با رشد بیش از ۲۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ میلادی، خود را به سطح قبل از همه‌گیری برسانند. نمودار زیر، وضعیت رزروهای این دو پلتفرم آنلاین را نشان می‌دهد.
اما سوال اساسی اینجاست که کدام یک از بازیگران صنعت، توزیع‌کنندگان یا تامین‌کنندگان، می‌توانند راحت‌تر از دوران همه‌گیری عبور کنند؟ دلیل اصلی این سوال، تفاوت میان محیط رشد تامین‌کنندگان و توزیع‌کنندگانی مانند بوکینگ و اکسپدیا است. تامین‌کنندگان اغلب دوست دارند در محیط‌های اقتصادی با‌ثبات رشد کنند. این در حالی است که توزیع‌کنندگان اولین کسانی هستند که از مشکلات اقتصادی و اختلالات فناوری سود می‌برند؛ چرا‌که در رکود اقتصادی، تامین‌کنندگان مایلند به ازای پرداخت حاشیه سود به کانال‌های شخص ثالث، رزروهای بیشتری کسب کنند.
طبق بررسی‌ها، اگرچه در ابتدای همه‌گیری و بروز اختلالات شدید در صنعت سفر، کفه ترازو به نفع توزیع‌کنندگان بود، اما در ادامه برند‌های گردشگری در بازاریابی آنلاین قوی‌تر ظاهر شدند. اما باید دید در سال ۲۰۲۳ میلادی رقابت میان این دو چگونه پیش خواهد رفت؟
تغییر نیاز‌ها و خواسته‌های مصرف‌کنندگان
از سوی دیگر، تحقیقات گسترده کارشناسان و فعالان صنعت نشان می‌دهد اگرچه در حال عبور از دوران رکود همه‌گیری کرونا هستیم، اما رفتار و خواسته‌های مصرف‌کنندگان در حال تغییر است. افزایش مدل‌های ترکیبی کاری (دورکاری و حضوری)، اجاره‌های کوتاهمدت و تمایل مصرف‌کنندگان به گزینه‌های پایدار در طول سفر، از مهم‌ترین نیاز‌‌هایی است که در این تحقیق به آن اشاره شده است.
اما این خواسته‌ها چگونه نحوه سفر مسافران را تغییر خواهد داد؟ آمارهای استخراج شده، تاثیر نیاز مسافران بر سفر‌های آینده را روشن‌تر خواهد کرد.
دورکاری و انعطاف‌پذیری بیشتر
تحقیقات نشان می‌دهد با کاهش دورکاری کامل کارمندان، بسیاری از آن‌ها بهمدل‌‌های ترکیبی کاری (ترکیب دورکاری و حضوری) روی آورده‌اند؛ انعطاف‌پذیری این شیوه کاری با تاثیر مستقیم بر صنعت سفر، باعث افزایش تعداد و مدت زمان سفر مسافران شده است.
نتایج نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد این روزها مسافران کاری در تلاشند تا تعطیلات آخر هفته را در برنامه‌های سفر خود بگنجانند و از طرف دیگر، مسافران تفریحی نیز با لپتاپ خود به مقاصد جدید سفر می‌کنند. آمارهای موجود، با تاکید بر تاثیر مدل‌های ترکیبی و انعطاف‌پذیری کارکنان در مدت‌زمان سفر، حاکی از افزایش قابل‌توجه سفر‌های بلند‌مدت (بیش از ده روز) در سال ۲۰۲۲ میلادی است.
محبوبیت اجاره‌های کوتاهمدت
اجاره‌های کوتاهمدت که از یکی مدل‌های محبوب اقامت در دوران شیوع کرونا بود، محبوبیت خود را در سال ۲۰۲۲ میلادی حفظ کرد و با رشد قابل‌توجهی همراه شد. در میان اجاره‌های کوتاهمدت، تقاضا برای اقامت در شهر‌ها و روستاهای کوچک با اختلاف قابل توجهی از سایر مقاصد بیشتر است.
در عین حال، تقاضا برای اجاره کوتاهمدت در مقاصد و ریزورت‌های کوهستانی و دریاچه و همچنین مقاصد، ریزورت ساحلی و شهر‌های متوسط، تقریباً یکسان بوده است. این درحالی است که شهر‌های بزرگ (منطقه شهری و حومه شهر) در این زمینه، دارای کمترین تقاضا در سال ۲۰۲۲ میلادی بوده‌اند.
افزایش اهمیت گزینه‌های پایدار
گردشگری پایدار، یکی دیگر از روند‌هایی است که در دوران همه‌گیری کرونا، بیش از پیش مورد توجه جهانیان قرار گرفت. همین امر، باعث شده تا امروزه نه‌تنها تامین‌کنندگان صنعت، بلکه مصرف‌کنندگان نیز به دنبال گزینه‌های پایدار‌تر در سفر باشند. در حقیقت هم‌اکنون شاهد یک تحول اجتماعی اساسی به سمت پایداری هستیم؛ تحولی که صنعت سفر و گردشگری باید در سالهای آینده بیشتر به آن توجه کند.
سفر در سال ۲۰۲۳ چگونه پیش خواهد رفت؟
در حالی قدم در سال ۲۰۲۳ میلادی گذاشته‌ایم که بار دیگر بروز سویه‌های جدید ویروس کرونا، بازیگران صنعت سفر را نگران کرده است. جدا از نگرانی‌های جهانی و افزایش تورم، تحولات اجتماعی و کندی اینترنت در ایران نیز همانند تیر خلاصی بر پیکر استارتاپ‌های سفر، ذره ذره جان فعالان این صنعت را میگیرد.
کاهش شدید فروش خدمات سفر، توقف فعالیت‌های بازاریابی و اقدامات توسعه کسب‌وکار‌ها و در نهایت، کاهش تمایل مصرف‌کنندگان به سفر از دیگر موضوعاتی است که فعالان صنعت در ایران با آن دسته‌وپنجه نرم می‌کنند. در این باره می‌توانید گزارش تیغ فیلترینگ را بخوانید.
شاید روزهای خوشی در انتظار گردشگری جهان باشد اما به نظر بسیاری از فعالان گردشگری ایران، این صنعت در کشورمان فاصله بسیاری باروزهای رویایی صنعت سفر دارد؛ فاصله‌ای که روز به روز نیز بیشتر می‌شود.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
