رسانه قطبنما: در همین لحظه که شما نگران جایگاه شغلی یا دستمزدتان هستید، مدیرتان در ذهن خود تصور می‌کند هوش مصنوعی می‌تواند جایگزینی عالی برای شما باشد! باور کنید این پیش‌بینی اصلا دور از انتظار نیست:
- مطالعه اخیر موسسه مالی بین‌المللی گلدمن ساکس (Goldman Sachs) نشان می‌دهد ابزارهای مولد هوش مصنوعی می‌توانند بر ۳۰۰ میلیون شغل تمام وقت در سراسر جهان تاثیر بگذارند.
- شرکت IBM قصد دارد استخدام در آن دسته از موقعیت‌های شغلی را که معتقد است می‌تواند توسط هوش مصنوعی بهتر انجام شود، متوقف کند؛ این یعنی حذف ۷ هزار و ۸۰۰ فرصت شغلی!
- مدیرعامل Dropbox در نامه‌ای به کارمندان خود گفته که اکنون زمان پذیرش این است که «عصر هوش مصنوعی بالاخره فرا رسیده» و او البته، همزمان ۱۶ درصد از نیروی کار خود را اخراج کرده است!
- نتایج تحقیقات شرکت هوش مصنوعی OpenAI، سازنده چت‌بات ChatGPT، با دانشگاه پنسیلوانیا نیز نشان می‌دهد که ۸۰ درصد نیروی کار ایالات متحده تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار خواهد گرفت و حدود ۱۹ درصد از این افراد، می‌توانند حداقل ۵۰ درصد از کار خود را به هوش مصنوعی بسپارند.
اگرچه دوستداران هوش مصنوعی می‌گویند جایی برای نگرانی نیست و هوش مصنوعی آمده تا کارها را بهتر کند، اما تجربه نشان داده اتفاقا باید نگران باشید که نکند هوش مصنوعی رقیب بعدی جایگاه شغلی شما باشد!
برای اینکه درک کنید موضوع تا چه اندازه جدی است خوب است بدانید:
- بر اساس گزارش شاخص هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد، از سال ۲۰۲۱ میلادی تاکنون، سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی حدود ۹۴ میلیارد دلار بوده است. اگر هوش مصنوعی به این مسیر ادامه دهد، تا سال ۲۰۳۰ میلادی می‌تواند یک درصد به تولید ناخالص داخلی ایالات متحده اضافه کند.
- گزارش شرکت بزرگ مشاوره مدیریت Price Waterhouse Coopers نیز نشان می‌دهد که این ارقام در سطح جهانی، بزرگ‌تر است و هوش مصنوعی، رباتیک و سایر اشکال اتوماسیون هوشمند، این پتانسیل را دارند که تا سال ۲۰۳۰ میلادی، ۱۵ تریلیون دلار، به تولید ناخالص داخلی جهانی کمک کنند.
تصادفی نیست که در سال ۲۰۲۳ میلادی، گمانه‌زنی‌ها درباره جایگزینی هوش مصنوعی با برخی مشاغل بیشتر شده است. این روزها ورود هوش مصنوعی مولد (Gen AI) با تشدید مشکلات اقتصادی در سراسر جهان همزمان و سبب شده تا شرکت‌ها به فکر چابک‌تر شدن و کاهش هزینه با کاهش تعداد نیروی انسانی بیفتند و با کمک هوش مصنوعی کارهای بیشتری را با نیروی کاری کمتر انجام دهند.
با این وجود، ثروت افزوده هوش مصنوعی برای اقتصاد جهانی، مثل یک شمشیر دو لبه است که هم می‌تواند تقاضا برای بسیاری از مشاغل را ایجاد کند و هم به صورت همزمان، جانشین بسیاری از مشاغل موجود شود.
اما کدام مشاغل از بین خواهد رفت؟ چه مشاغلی به وجود خواهد آمد؟
آنچه در این مطلب می‌خوانیم:
مشاغل در معرض خطر هوش مصنوعی
وب‌سایت اینسایدر (Insider) در گفتگو با کارشناسان، لیستی از مشاغلی را ارائه کرده است که در معرض جایگزینی با هوش مصنوعی هستند. در ادامه، با این مشاغل آشنا می‌شویم.
مشاغل فناوری‌محور
مشاغل فناوری‌محور شامل موارد زیر می‌شوند:
- کدنویس
- برنامه‌نویس
- مهندس نرم‌افزار
- تحلیلگر داده
- دانشمند داده
- توسعه‌دهنده وب
- توسعه‌دهنده نرم‌افزار
هوش مصنوعی می‌توانند کد را سریع‌تر از انسان تولید کنند و این یعنی، کار می‌تواند با برنامه‌نویسان و کدنویسان کمتری انجام شود. کدنویسی و برنامه‌نویسی مهارت‌های بسیار پرطرفداری هستند که از قضا تقاضای زیادی هم برای استخدام آن‌ها وجود دارد؛ اما به نظر می‌رسد با توسعه ابزارهای هوش مصنوعی، در آینده نه‌چندان دور تقاضا برای این مهارت‌ها کاهش پیدا کند؛ چرا که هوش مصنوعی به‌خوبی از پس این کار برمی‌آید.
این پیش‌بینی‌ها دور از انتظار نیست. شرکت OpenAI، سازنده چت‌بات مشهور ChatGPT اعلام کرده در حال بررسی جایگزینی مهندسان نرم‌افزار با هوش مصنوعی است.
گزارش شرکت استخدامی اجرایی چلنجر، گری و کریسمس (Challenger, Gray & Christmas) نیز نشان می‌دهد که تا این لحظه از سال ۲۰۲۳ میلادی، بخش فناوری نسبت به کل سال ۲۰۲۲ میلادی، ۵ درصد بیشتر فرصت‌های شغلی خود را کاهش داده است. اگر کاهش فرصت‌های شغلی به همین روند ادامه پیدا کند، به نظر می‌رسد امسال نرخ اخراج‌ها نسبت به سال ۲۰۰۱ میلادی، که بدترین سال برای شرکت‌های فنی از نظر اخراج نیرو بود، پیشی بگیرد.
مشاغل رسانه‌ای و تولید محتوا
مشاغل رسانه‌ای شامل موارد زیر می‌شوند:
- تبلیغات
- تولید محتوا
- نویسنده فنی
- روزنامه‌نگاری
هوش مصنوعی قادر است داده‌های مبتنی بر متن را به‌خوبی بخواند، بنویسد و درک کند؛ این یعنی مشاغل رسانه‌ای در سراسر جهان، مثل مشاغل تبلیغاتی، نویسنده فنی، روزنامه‌نگاری و هر نقشی که شامل تولید محتواست، ممکن است تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار گیرد.
این پیش‌بینی، با توسعه هوش مصنوعی مولد بیشتر به حقیقت نزدیک شده است؛ چرا که هوش مصنوعی مولد یا همان Gen AI قادر به تجزیه و تحلیل و تفسیر حجم وسیعی از داده‌ها و اطلاعات مبتنی بر زبان است. پل کروگمن (Paul Krugman)، اقتصاددان مشهور، با تایید قدرت هوش مصنوعی مولد در مقاله‌ای در نیویورک تایمز نوشته است که ChatGPT ممکن است بتواند وظایفی مانند گزارش‌دهی و نوشتن را حتی «کارآمدتر از انسان» انجام دهد!
صنعت رسانه جزو نخستین صنایعی است که به سرعت شروع به آزمایش محتوای تولیدشده توسط هوش مصنوعی کرد. سایت خبری فناوری CNET از یک ابزار هوش مصنوعی مشابه ChatGPT برای نوشتن ده‌ها مقاله استفاده کرده است؛ البته ناشر مجبور شده، تعدادی اصلاحات در این مقالات انجام دهد. سایت BuzzFeed هم از فناوری سازنده ChatGPT برای تولید اشکال جدید محتوا مانند آزمون‌ها و راهنمای سفر استفاده کرده است.
مشاغل حقوقی
همانند مشاغل رسانه‌ای، مشاغلی مانند کارشناس حقوقی و دستیار حقوقی نیز با مقادیر زیادی از اطلاعات دست و پنجه نرم می‌کنند و با ترکیب آموخته‌های خود و سپس قرار دادن آن ذیل یک قانون یا تبصره حقوقی، به هدف خود می‌رسند. حالا به گفته کارشناسان، مشاغل زبان‌محور اینچنینی کاملا با هوش مصنوعی به‌ویژه هوش مصنوعی مولد سازگارند. اما در حال حاضر، هوش مصنوعی نمی‌تواند این مشاغل را به‌طور کامل خودکار کند؛ چرا که برای درک اینکه مشتری یا کارفرما چه می‌خواهد، نیاز به درجه‌ای از قضاوت انسانی است.
به‌گفته کارشناسان، با ظهور ابزارهای هوش مصنوعی، مشاغل حقوقی، بیشتر شاهد افزایش بهره‌وری خواهند بود تا جایگزینی کامل. البته دور از انتظار نیست که با توسعه ابزارهای هوش مصنوعی نیاز به نظارت انسان نیز از بین برود. در واقع، مسئله اصلی، زمان وقوع این اتفاق است.
معلمان
در حالی که معلمان سراسر جهان، نگران استفاده دانش‌آموزان از ابزارهای هوش مصنوعی برای تقلب در تکالیف خود هستند، پنگشنگ شی، دانشیار موسسه فناوری روچستر (Rochester)، معتقد است آن‌ها باید نگران امنیت شغلی خود هم باشند؛ چرا که چت‌بات هوش مصنوعی ChatGPT به راحتی می‌تواند در کلاس‌ها تدریس کند!
شی معتقد است که این ابزار هوش مصنوعی جدید در مرحله فعلی از نظر سطح دانش دارای اشکالاتی است؛ اما به‌راحتی می‌توان آن را بهبود بخشید و تنها مسئله زمان مطرح است.
البته شانون اهرن (Shannon Ahern)، معلم ریاضی مقطع دبیرستانی که از ChatGPT برای انجام کارهایی مانند برنامه‌ریزی درسی استفاده می‌کند، به Insider گفته است که نگران جایگزینی با هوش مصنوعی نیست؛ چرا که آموزش، همیشه نیازمند حضور معلم‌ها و ارتباط انسانی است که تنها با آموزش حضوری امکان‌پذیر است.
مشاغل مالی
در مطالعه سال ۲۰۱۹ میلادی، شرکت خدمات مالی آمریکایی Wells Fargo & Company، گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد ربات‌ها تا ۱۰ سال آینده ۲۰۰ هزار شغل را در صنعت بانکداری حذف خواهند کرد؛ یک پیش‌بینی که به نظر می‌رسد با ظهور چت‌بات Chat GPT چندان دور از دسترسی نیست. تحلیلگران تحقیقات بازار، تحلیلگران و مشاوران مالی، حسابداران، معامله‌گران و سایر مشاغل مالی که نیازمند کار با مقادیر قابل توجهی از داده‌های عددی هستند، می‌توانند تحت تاثیر هوش مصنوعی قرار بگیرند. هوش مصنوعی نشان داده که در تجزیه و تحلیل داده‌ها و پیش‌بینی نتایج، بسیار خوب عمل می‌کند.
هوش مصنوعی می‌تواند داده‌ها را جمع‌آوری کند، روندهای بازار را شناسایی کند، سبد سرمایه‌گذاری را بچیند، صورت‌های مالی را تنظیم کند، کمپین بازاریابی را طراحی و از بسیاری از زیان‌ها جلوگیری کند.
طراحان گرافیک
۳ استاد دانشگاه هاروارد در دسامبر ۲۰۲۲ میلادی، یک ابزار هوش مصنوعی مولد به نام DALL-E را امتحان کردند که می‌تواند در چند ثانیه تصاویر مبتنی بر متن تولید کند و از آن، به‌عنوان یک اختلال بالقوه در صنعت گرافیک یاد کردند! به‌گفته این گروه، پیشرفت‌های اخیر در حوزه هوش مصنوعی آغازگر دوره‌ای از فشار اقتصادی برای افرادی است که نمی‌توانند خود را با این ابزار جدید هماهنگ کنند. از سوی دیگر، این فناوری‌ها سبب افزایش مهارت میلیون‌ها نفر در ایجاد و ویرایش تصاویر خواهد شد که تاثیر عمیقی بر اقتصاد خواهد داشت.
با این وجود، دکتر کارل بندیکت فری، اقتصاددان دانشگاه آکسفورد معتقد است که ابزارهای هوش مصنوعی، در واقع به مشاغل خلاق مانند هنر و طراحی گرافیک کمک می‌کند تا کیفیت کار خود را بالا ببرند و در حال حاضر نگرانی اصلی، تاثیر این فناوری بر کاهش دستمزدها است. وقتی افراد بیشتری وارد این صنعت شوند و رقابت زیاد شود، طبیعتا دستمزد کاهش پیدا می‌کند.
نمایندگی‌های خدمات مشتری
حتما شما هم تاکنون تماس یا چت با سرویس خدمات مشتریان یک شرکت و پاسخ گرفتن از یک ربات را تجربه کرده‌اید. شرکت تحقیقاتی فناوری گارتنر، در سال ۲۰۲۲ میلادی پیش‌بینی کرد که چت‌بات‌ها تا سال ۲۰۲۷ میلادی حداقل در ۲۵ درصد شرکت‌ها، کانال اصلی خدمات مشتری خواهند بود.
مشاغلی که با هوش مصنوعی به‌وجود می‌آیند
مجمع جهانی اقتصاد در جدیدترین گزارش آینده شغلی سال ۲۰۲۳ میلادی که به‌تازگی منتشر شده، به بررسی فرصت‌های شغلی پرداخته است که با توسعه هوش مصنوعی تقاضای زیادی خواهند داشت و به‌سرعت رشد خواهند کرد.
این گزارش، پیش‌بینی می‌کند که تا سال ۲۰۲۷ میلادی، تعداد متخصصان هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، ۴۰ درصد افزایش پیدا کند و تقاضا برای پست‌هایی مانند تحلیلگران داده و متخصصان کلان‌داده به‌میزان ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش یابد. همچنین، تقاضا برای مشاغلی مثل تحلیلگران امنیت اطلاعات، ۳۱ درصد رشد خواهد کرد؛ این یعنی، هوش مصنوعی در مجموع ۲.۶ میلیون شغل ایجاد خواهد کرد.
بر اساس این گزارش، ۱۰ شغلی که در ۵ سال آینده سریع‌ترین رشد را خواهند داشت به‌ترتیب عبارتند از:
- متخصص هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
- متخصص پایداری
- تحلیلگر هوش تجاری
- متخصص امنیت اطلاعات
- مهندسی فین‌تک
- تحلیلگر و دانشمندان داده
- مهندسی رباتیک
- مهندسی الکتروتکنولوژی
- اپراتور تجهیزات کشاورزی
- متخصص تحول دیجیتال
هوش مصنوعی؛ تسهیل‌کننده یا جایگزین مشاغل؟
با وجود اینکه به نظر می‌رسد هوش مصنوعی تهدیدی برای مشاغل خواهد بود؛ اما برخی کارشناسان معتقدند که هوش مصنوعی تنها تسهیل‌گر است، نه یک جایگزین کامل. تحقیقات شرکت مشاوره مدیریت Oliver Wyman، نشان می‌دهد که پیشرفته‌ترین شهرهای جهان برای این حجم از دخالت هوش مصنوعی آماده نیستند. به‌طور مثال، در چین بیش از ۵۰ میلیون کارگر چینی، در صورت استقرار سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، به بازآموزی نیاز خواهند داشت. ایالات متحده نیز باید ۱۱.۵ میلیون نفر در آمریکا را با مهارت‌های لازم برای ادامه کار، بازآموزی کند. میلیون‌ها کارگر در برزیل، ژاپن و آلمان نیز برای همگام‌شدن با تغییرات ایجادشده توسط هوش مصنوعی و فناوری‌های مرتبط به کمک نیاز خواهند داشت.
گزارش آینده مشاغل سال ۲۰۲۳ میلادی مجمع جهانی اقتصاد نیز نشان می‌دهد که تا سال ۲۰۲۷ میلادی، ۶۰ درصد از نیروی کار به آموزش‌های اضافی نیاز دارند که در راس آن‌ها، مهارت تفکر تحلیلی قرار دارد.
از سوی دیگر، فناوری هوش مصنوعی هنوز به اندازه کافی رشد نکرده و در بسیاری از موارد، نیازمند نظارت انسانی است تا از خطا جلوگیری شود. مایکل چوی از شرکت مشاوره مدیریت مکینزی نیز معتقد است افراد امروز به‌سختی می‌توانند دورانی را به‌خاطر بیاورند که ابزارهایی مانند مایکروسافت اکسل یا گوگل داک وجود نداشت. این ابزارها بهره‌وری را افزایش دادند اما لزوما منجر به کاهش فرصت‌های شغلی نشدند. می‌توان پیش‌بینی کرد که افراد در آینده نیز نخواهند توانست محیط کار بدون هوش مصنوعی را تصور کنند و ابزارهای هوش مصنوعی بهره‌وری را تا حد زیادی افزایش خواهند داد.
اودد نتزر (Oded Netzer)، استاد مدرسه بازرگانی کلمبیا نیز فکر می‌کند که هوش مصنوعی به جای جایگزینی، مثلا به کدنویس‌ها کمک می‌کند و تنها کیفیت کار را افزایش می‌دهد.
آینده مشاغل با هوش مصنوعی چگونه خواهد بود؟
از دستیارهای صوتی گرفته تا چت‌بات‌ها، نرم‌افرارهای پیچیده مالی، ربات‌های جراح، نرم‌افزارهای تشخیص بیماری، اتومبیل‌های بدون راننده، کیوسک‌های سلف‌سرویس و غیره، هوش مصنوعی حالا وارد تمام ابعاد زندگی ما شده است. جف ماگیونکالدا، مدیر وب‌سایت آموزشی Coursera، این موضوع را اینگونه بیان می‌کند: «چه شما یک کارگر کارخانه باشید، چه در خط مقدم، چه یک دانش‌ورز که پشت میز نشسته؛ همه ما سوار یک قایق هستیم و فناوری تقریبا در حال تغییر روش انجام همه وظایف شغلی است.»
آنطور که به نظر می‌رسد، هر چه در دنیای هوش مصنوعی به توانایی‌های مرتبط با این فناوری مجهز باشید کمتر آسیب خواهید دید و فرصت رشد بیشتری خواهید داشت. بنابراین بهتر است هر چه سریع‌تر دست به کار شوید و توانایی کار با هوش مصنوعی را هم به رزومه خودتان اضافه کنید.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
