«گردشگری احیاکننده» (Regenerative Tourism)، مفهوم جدیدی است، که اخیرا توجه فعالان صنعت گردشگری و مصرف‌کنندگان را به خود جلب کرده است. در این مطلب همراه دی دی سفر باشید تا با این مفهوم نوظهور بیشتر آشنا شوید.
رسانه قطب‌نما-اگر «گردشگری پایدار» (Sustainable tourism) اصطلاحی برای دیروز بود، گردشگری احیاکننده کلیدواژه‌ی صنعت گردشگری امروز است، اما گردشگری احیاکننده چیست؟ آیا این اصطلاح از قبل وجود داشته است یا ارتباطی با همه‌گیری کرونا دارد؟
مدتی است که «گردشگری احیاکننده» (Regenerative Tourism) توجه بسیاری را به خود جلب کرده است. از زمان همه‌گیری ویروس کرونا، آسیب‌های زیادی به صنعت گردشگری وارد شده است و در بسیاری از نقاط جهان این آسیب‌ها همواره ادامه دارد. بنا بر پیش‌بینی شورای جهانی سفر و گردشگری در سال ۲۰۲۰، همه‌گیری کرونا سبب از دست رفتن مشاغل گردشگری و بیش از ۳ تریلیون دلار زیان در بخش گردشگری شده است. به همین دلیل همزمان که متخصصان و انجمن‌های بین‌المللی در حال انجام اقدامات لازم برای شروع مجدد و بهبود گردشگری هستند، از این فرصت برای تجدید گردشگری و بازسازی آن نیز استفاده می‌کند، که نتیجه‌ی این تلاش‌ها ایجاد یک صنعت بهتر، سالم‌تر و مقاوم‌تر است.
گردشگری احیاکننده چیست؟
برای تعریف گردشگری احیاکننده، بهتر است ابتدا به‌سراغ کلمه‌ی «احیا» (regenerative) برویم. احیا در لغت به‌معنی بازسازی هرچیزی، به‌ویژه پس از آسیب رسیدن به آن است. بازآفرینی، تجدید یا بازسازی هر چیزی، مسئله‌ی جدیدی نیست و در طی چند سال گذشته در بخش‌های مختلفی چون کشاورزی و معماری وارد شده است.
گردشگری احیاکننده نیز چارچوبی ارائه می‌دهد که از مصرف بیش از حد فاصله گرفته و به سمت گردشگری پایدار متمایل می‌شود، در نتیجه سبب ایجاد نتایج مثبت برای همه ذی‌نفعانی می‌شود که از برنامه‌های حفاظتی، اجتماعی، فرهنگی و.. برای بهبود گردشگری استفاده می‌کنند.
گردشگری احیاکننده ایده‌ای است که علاوه بر کاهش آسیب‌ها به یک مقصد، تاثیرات مثبتی بر آن و جوامع محلی می‌گذارد. با تعریف نیویورک‌تایمز، گردشگری احیاکننده یعنی بازگشت از یک مکان، بهتر از زمانی که در آن وارد شده‌اید! درواقع گردشگری احیاکننده، گردشگری را فراتر از مزایای مالی آن، به‌سمت تمرکز بر جوامع محلی و البته در نظرگرفتن کاهش آسیب به کره زمین سوق می‌دهد. در یک تعریف دیگر گردشگری احیاکننده به‌عنوان بازسازی هوشمندانه، سبز و البته با جمعیت کمتر گردشگری معرفی شده است.
مزایای گردشگری احیاکننده
با تمام این توصیفات از جمله مزایایی که گردشگری احیاکننده برای ذی‌نفعان گردشگری، محیط‌زیست و مصرف‌کنندگان به ارمغان می‌آورد، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
گردشگری احیاکننده مجموعه‌ای از راه‌حل‌های اساسی برای تجدیدنظر و بازسازی صنعت گردشگری ارائه می‌دهد، به‌گونه‌ای که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به بهبود وضعیت ذی‌نفعان گردشگری در طول بحران و پس از آن کمک کند.
گردشگری احیاکننده سبب تقویت اقتصاد جوامع محلی می‌شود.
این شاخه‌ی جدید گردشگری، به حفظ فرهنگ‌های محلی و تنوع زیستی کمک بسزایی می‌کند.
گردشگری احیاکننده تجربیات جدیدی به گردشگران ارائه می‌دهد.
گردشگری احیاکننده، یک گام فراتر از گردشگری پایدار
حال که تا اینجا درباره‌ی گردشگری احیاکننده صحبت کرده‌ایم، شاید این سوال پیش بیاید که گردشگری پایدار چه تفاوتی با گردشگری احیاکننده دارد؟ کدام‌یک ارزش بیشتری دارند؟
در چند سال گذشته، فعالان صنعت گردشگری توجه زیادی بر مفهوم گردشگری پایدار کرده‌اند. توجه اصلی گردشگری پایدار، بر کاهش آسیب گردشگری بر مقاصدی است که گردشگران به آن سفر می‌کنند، به بیان ساده‌تر گردشگری پایدار یعنی وقتی به مقصدی سفر می‌کنیم، نه‌تنها به آن آسیب نمی‌رسانیم، بلکه اطمینان حاصل می‌کنیم که آن مقصد بتواند برای نسل‌های آینده نیز باقی بماند، اما آیا این به خودی خود کافی است یا تنها یک شروع است؟
گردشگری احیاکننده نیز بر این مفهوم استوار است، اما یک گام فراتر! گردشگری احیاکننده این فرصت را به گردشگر می‌دهد که یک مقصد را بهبود ببخشد. همان طور که در تعریف گردشگری احیاکننده گفته شده است، این شاخه‌ی گردشگری به‌معنی بهترکردن یک مقصد قبل از ترک آن است، اما این امر چگونه امکان‌پذیر است؟
اگر بخواهیم این مفهوم را با یک مثال توضیح بدهیم، مثلا اگر مقصدی وجود داشته باشد که در گذشته آسیب دیده است، گردشگر می‌تواند آن آثار منفی را کاهش داده و وضعیت آن را به قبل از ایجاد اثرات مخرب نزدیکتر کند. یا مثال دیگر، اگر یک مقصدی تحت فشار گردشگری انبوه قرار گرفته باشد و هر ساله بیشتر از ظرفیت خود میزبان گردشگران قرار می‌گیرد، مسئولان آن مقصد می‌توانند به مدیریت ورود گردشگران بپردازند.
تاثیرات همه‌گیری کرونا بر بخش گردشگری
در سال ۲۰۱۹، بخش گردشگری از هر ۱۰ شغل در جهان یک شغل را به خود اختصاص داده بود، به بیان دیگر در این سال بیش ۳۳۰ میلیون شغل در صنعت گردشگری جهان وجود داشت و ۱۰.۳ درصد تولید ناخالص داخلی جهان (۸.۹ تریلیون دلار) به این صنعت تعلق داشت.
از ابتدای بحران کرونا و ممنوعیت بی‌سابقه‌ی سفرهای بین‌المللی در سراسر جهان، آسیب‌های انکارناپذیری به صنعت گردشگری وارد شد و بسیاری از بخش‌ها و مشاغل گردشگری را با ضررهای هنگفت و جبران‌ناپذیری روبه‌رو کرد. این بحران سبب از بین رفتن حدود ۶۲ میلیون از مشاغل گردشگری شده، تا جایی که بازگرداندن این مشاغل، اولویت نخست مدیرعامل جدید «شورای جهانی سفر و گردشگری» (WTTC) است.
به‌سوی پایداری و نوآوری
این همه‌گیری سبب شده است که تعداد بیشتری از مدیران و کارشناسان صنعت گردشگری، شیوه‌های تجاری پایدار را در مدل‌های جدید کسب‌و‌کارهای گردشگری به کار ببرند. به‌عنوان مثال در تابستان ۲۰۲۰، «زوراب پولولیکاشویلی»، دبیرکل "UNWTO" وقتی از عزم جهانی برای ازسرگیری گردشگری صحبت کرد، برای انجام این اقدام مهم، بر پایداری و اطمینان از تقسیم مزایای آن تا حد ممکن تاکید کرد. سازمان جهانی گردشگری در توصیه‌های خود برای ازسرگیری گردشگری، «نوآوری» و «پایداری» را بخشی از هفت اولویت خود برای بازیابی گردشگری عنوان کرده است.
در همان زمان، سازمان ملل متحد نیز اعلام کرد که این بحران فرصتی بی‌سابقه برای تغییر رابطه گردشگری با طبیعت، آب‌و‌هوا و اقتصاد است، چراکه پیامدهای گردشگری بر محیط‌زیست و تغییرات آب‌و‌هوایی و همچنین بر اقتصاد، فرهنگ‌ها و سنت‌های جوامع، همواره یکی از پربحث‌ترین موضوعات فعالان صنعت گردشگری بوده است.
سخن پایانی
اکنون پس از یک دوره‌ی دشوار در صنعت گردشگری، زمان آن فرا رسیده است که مدیران بخش‌های مختلف گردشگری همراه با تلاش برای بهبود این صنعت، آسیب‌هایی احتمالی را که در آینده نیز در انتظار این صنعت است، کاهش دهند. همان طور که مدیرعامل جدید شورای جهانی سفر و گردشگری در مصاحبه‌ی اخیر خود عنوان کرده است، علاوه بر آنکه برگرداندن مشاغل آسیب‌دیده‌ی گردشگری در دوران کرونا، اولویت نخست این سازمان در کوتاه‌مدت است، پایداری و احیای صنعت گردشگری هدف بلند‌مدت آن است. بنابراین می‌توان به این نتیجه رسید که سازمان‌های مختلف گردشگری، از کوچک تا بزرگ این هدف را یک اصل قرار داده‌اند.
رسانه قطب‌نما در تلاش است که هر هفته شاخه‌های مختلف گردشگری، که در سال‌های اخیر بسیار موردتوجه قرار گرفته‌اند، را معرفی کند. اگر به این مباحث علاقه‌مندید، مقاله‌های سفر و گردشگری رسانه قطب‌نما را در روزهای یکشنبه مطالعه کنید.
