رسانه قطبنما: آیا تا به‌حال به این فکر کرده‌اید که در مناسبت‌های مختلف صنایع دستی هدیه بدهید؟ چهارگوشه ایران مملو از صنایع دستی زیبا و ارزشمندی است که ساخت برخی از آن‌ها به صدها یا هزاران سال پیش بازمی‌گردد.
خوب است این را هم بدانید که ایران جزو ۳ کشور برتر جهان در زمینه ثبت جهانی صنایع دستی است و بسیاری از شهرهای کشورمان، از سوی شورای جهانی صنایع دستی، به‌عنوان شهر جهانی صنایع دستی انتخاب شده‌اند.
با این حال تا چند سال پیش کمتر کسی دوست داشت برای هدیه‌دادن به‌سراغ صنایع دستی برود؛ چرا که اغلب صنایع دستی جنبه تزیینی داشت و خانه‌ها پر بود از هنرهای دستی که کاربردی در زندگی روزمره نداشت. کاربردی نبودن صنایع دستی، بسیاری از آن‌ها را در معرض نابودی و فراموشی قرار داده بود؛ تا اینکه هنرمندان صنایع دستی، آستین‌ها را بالا زده و به‌سراغ تولید آن دسته از صنایع دستی رفتند که در عین اصالت و زیبایی، کاربردی هم باشد.
حالا شما می‌توانید از بین صدها هنر دستی متنوع و زیبا، گزینه‌های مختلفی برای هدیه‌دان پیدا کنید که علاوه بر زیبایی، کاربردهای زیادی دارند؛ این یعنی صنایع دستی که شناسنامه یک منطقه و معرف فرهنگ و هنر هر مرز و بوم است، به‌جای خاک‌خوردن در قفسه لوازم تزیینی، در بخش‌های مختلف زندگی روزمره کاربرد پیدا کرده‌اند و هر لحظه از زندگی ایرانی‌ها جاری هستند.
در این مطلب به‌سراغ معرفی ۱۰ صنایع دستی کاربردی رفته‌ایم که می‌توانید با خیال‌راحت از اینکه مثل سایر لوازم دکوری از یادها نروند، آن‌ها را هدیه دهید.
۱۰ صنایع دستی جذاب برای هدیه دادن:
ملیله کاری
ظرافت هنر ملیله‌کاری یا ملیله‌سازی، چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند. استاد ملیله‌کار با وسواس و دقت، مفتول‌های نازک نقره یا مس را کنار هم قرار می‌دهد تا یک محصول چشم‌نواز بسازد. ملیله‌کاری جزو صنایع دستی زنجان است و این شهر از سوی شورای جهانی صنایع دستی، به‌عنوان شهر جهانی ملیله انتخاب شده است. اصفهان دیگر قطب ملیله‌کاری ایران است و هنرمندان اصفهانی آثار زیبایی را با این هنر ارزشمند خلق می‌کنند.
اگر دوست دارید برای هدیه‌دادن یا سوغاتی به سراغ هنر ملیله‌کاری بروید، می‌توانید از میان انواع زیورآلات ملیله مثل گوشواره، گل سینه، گردنبند یا دستبند یکی را انتخاب کنید.
تولیدات ملیله علاوه بر زیورآلات، شامل انواع قاب عکس، آینه و شمعدان، سینی، سرویس چایخوری، قندان، گیره استکان، شربت‌خوری، گلاب‌پاش، بشقاب، شکلات‌خوری، شیرینی‌خوری و غیره است. البته به خاطر داشته باشید صنایع دستی ملیله از آنجایی که مواد اولیه آن نقره است، در ردیف صنایع‌دستی به‌نسبت گرانقیمت قرار می‌گیرد.
گلیم و جاجیم
اگر قرار است گلیم و جاجیم یا هر دست‌بافته دیگری را هدیه دهید، شما به‌وسعت ایران حق انتخاب دارید! به هر شهر و روستایی که در چهارگوشه ایران سر بزنید، جهانی از طرح و رنگ گلیم و جاجیم را خواهید یافت که برخاسته از فرهنگ، سنت‌ها، آداب‌ورسوم، ارزش‌ها و طبیعت آن منطقه است.
شکی نیست که یکی از ارزشمندترین صنایع دستی ایران که شهرتی جهانی دارد، صنایع بافت و نساجی مثل فرش، گلیم و جاجیم، ترمه و غیره است. در بین صنایع دستی دست‌بافت، فرش یکی از لوکس‌ترین و گران‌ترین صنایع دستی است و شاید کمتر کسی برای هدیه‌دادن به‌سراغ این کالای لوکس برود. اگر فرش را فاکتور بگیریم، هنوز هم صنایع دستی زیبا و چشم‌نواز و در عین‌حال ارزنده‌ای برای هدیه‌دادن دارید.
گلیم، جاجیم، گبه، زیلو، زربفت، ترمه، ابریشم‌دوزی و گلیج تنها برخی از انواع محصولات است که می‌توانید آن را به عزیزانتان هدیه دهید. این صنایع دستی در کنار شور زندگی که به دکور خانه‌تان می‌دهند، از کف‌پوش گرفته تا کوسن، پاف یا پوف، پشتی، روانداز و غیره، امروزه کاربردهای زیادی دارند.
قلمزنی
قلمزنی یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایرانی است. منظور از قلمزنی، کندن نقش‌ونگارهای اسلیمی، صلیبی، ترنج و غیره روی سطوح فلزی مختلف، مثل نقره، مس، طلا و برنج است. قلمزنی هنری ظریف و چشم‌نوازی است که می‌تواند آثار فلزی معمولی را به یک اثر هنری ارزشمند تبدیل کند.
اگر دوست دارید یک هدیه قلمزنی تهیه کنید که در عین زیبایی، کاربردی هم باشد، می‌توانید در کنار تابلو، قاب و گلدان قلمزنی‌شده، به‌سراغ سرویس‌های پذیرایی مثل شکلات‌خوری، شیرینی‌خوری، آجیل‌خوری، سماور زغالی قلمزنی، سینی قلمکاری، سرویس چایخوری قلمکاری، کیف قلمکاری و غیره بروید.
رودوزی‌های سنتی
از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب، لباس‌های سنتی اقوام ایرانی یکی از زیباترین و چشم‌نوازترین لباس‌های جهان است. زنان ایرانی در طول تاریخ، همواره با استفاده از ساده‌ترین ابزار، طرح‌هایی روی پارچه‌ها خلق می‌کردند که بی‌نظیر بوده است. این هنر رودوزی نام دارد و روی انواع پیراهن، شلوار، دستار، جانماز، سجاده، بادبزن، بالاپوش و کمربند انجام می‌شده است.
سرمه‌دوزی، خامه‌دوزی، خوس‌دوزی، سوزن‌دوزی، بلوچ‌دوزی، پته‌دوزی، ملیله‌دوزی، گلابتون‌دوزی، قلاب‌دوزی، منجوق‌دوزی و پولک‌دوزی تنها برخی از انواع رودوزی‌های سنتی ایرانی است که هر کدام به یک خطه از ایران تعلق دارد.
امروزه می‌توانید این رودوزی‌های سنتی را روی انواع لباس‌ها مثل مانتو، پیراهن و انواع شومیز ببینید. علاوه بر لباس‌ها، انواع کوسن، کیف، شال، رومیزی، روبالشتی و روتختی رودوزی‌شده از جمله صنایع دستی ارزشمندی است که می‌توانید به عزیزانتان هدیه دهید.
محصولات حصیری
اگر به‌دنبال خرید یک هدیه حصیری زیبا هستید می‌توانید از میان انواع کیف، کفش، زیرانداز، سفره، انواع سبد، ظروف پذیرایی، ظروف آشپزخانه، زنبیل، کلاه، زیلو، سینی، پاف، زیر بشقابی، کپو، انواع ظروف و دیوارکوب حصیری یکی را انتخاب کنید.
فرقی نمی‌کند سری به شمال کشورمان بزنید یا به جنوب بروید، صنایع دستی حصیری یکی از ارزنده‌ترین سوغاتی‌ها و هدیه‌هایی است که می‌توانید تهیه کنید و آن را به عزیزانتان هدیه دهید. محصولات حصیری که از برگ نخل، نی خیزران، ساقه گندم و برنج یا ترکه نرم درختان تهیه می‌شود، در طول تاریخ بیشتر جنبه کاربردی داشته اما امروزه محصولات حصیری تزیینی و دکوری زیادی هم در مراکز فروش صنایع دستی به‌چشم می‌خورد.
مروار بافی، بامبو بافی، پَخَل بافی، چم بافی، تِرکه بافی و سبد بافی از زیرمجموعه‌های صنایع دستی حصیری هستند که هر کدام تکنیک‌ها و مواد اولیه خاص خود را دارند. صنایع دستی حصیری هر منطقه، ویژگی‌های خاصی دارند و امروزه می‌توانید صنایع دستی حصیری با رنگ‌ها، طرح‌ها و کاربردهای مختلف را به‌راحتی در فروشگاه‌های صنایع دستی پیدا کنید.
سفال و سرامیک
یکی از بهترین گزینه‌ها برای هدیه‌دادن، صنایع دستی سفالی و سرامیکی است. سفالگری یکی از قدیمی‌ترین صنایع دستی جهان است که قدمت آن به چند هزار سال پیش از میلاد می‌رسد و در طول تاریخ تکامل یافته و امروزه نیز کاربردهای بسیاری دارد.
شهر لالجین همدان، از سوی شورای جهانی صنایع دستی به‌عنوان شهر جهانی سفال انتخاب شده و مهد سفالگری و صنایع دستی سرامیکی ایران به شمار می‌رود. اما این هنر دستی در بسیاری دیگر از شهرها و روستاهای ایران نیز با سبک‌های خاص آن منطقه رواج دارد.
صنایع دستی سفالی و سرامیکی در عین زیبایی و ظرافت، تنوع بسیار زیادی دارند و دستتان را برای انتخاب بازمی‌گذارند. گلدان، قاب، تابلو و دیوارکوب‌های سفالی و سرامیکی، انواع ظروف پخت و پز، پذیرایی، بشقاب، کاسه، پیاله، ماگ، فنجان، پارچ و لیوان از دیگر هدیه‌های کاربردی سفالی و سرامیکی هستند که علاوه بر جنبه تزئینی، در زندگی روزمره نیز کاربرد دارند.
اگر دوست دارید یک محصول سفالی خاص هدیه بدهید حتما سری به روستای کلپورگان در استان سیستان و بلوچستان بزنید که به‌عنوان روستای جهانی سفال از سوی شورای جهانی صنایع دستی انتخاب شده است. کلپورگان یک موزه زنده سفال را نیز در خود جای داده که ۷ هزار سال قدمت دارد. سفال‌های کلپورگان هنر دست زنان بلوچی است و بدون استفاده از چرخ سفالگری ساخته می‌شود.
میبد یزد نیز از شهرهایی است که سرامیک و سفال آن در میان ایرانی‌ها طرفداران بسیاری دارد.
محصولات چرمی
اگر به‌دنبال یک هدیه گرانبها هستید، محصولات چرمی انتخاب مناسبی هستند. قرن‌ها است که بشر از دباغی پوست خام جانوران مختلف، چرم تهیه و از آن در موارد مختلف، از تهیه لباس و کفش تا ساخت افسار، استفاده می‌کند. اگرچه تبریز قطب اصلی تولید چرم در ایران است، اما امروزه در اغلب شهرهای کشورمان می‌توانید انواع صنایع دستی چرمی باکیفیت را پیدا کنید.
زیورآلات و اکسسوری چرمی، کیف، کفش، دستکش، جاکارتی، جاکلیدی، جعبه‌های چرمی و کمربند تنها برخی از صنایع دستی چرمی است که می‌توانید آن‌ها را هدیه بدهید.
گیوه
اگر اهل مد و فشن هستید و از ترکیب استایل‌های سنتی و مدرن لذت می‌برید، حتما به سراغ گیوه بروید. گیوه‌های امروزی آنقدر تنوع دارند که مطمئنا می‌توانید یک جفت گیوه خوش آب‌ورنگ با انواع تزئینات گلدوزی، جواهردوزی، پولک‌دوزی و غیره پیدا کنید که باب دلتان است.
گیوه پاپوش قدیمی و سنتی هزار ساله ایرانی‌ها است که به دوام و راحتی خودش شهره است. اگر سری به مناطق غربی و کردنشین کشور مثل کرمانشاه و کردستان بزنید، می‌توانید یک جفت گیوه زیبا و راحت تهیه کنید که با رویه نخی و پارچه‌ای و سبک خود سبب می‌شود پا‌های‌تان خسته نشود و عرق نکند.
گیوه در بین کردها با نام «کلاش» شناخته می‌شود و از بین انواع مختلف گیوه، نوع هورامی آن، قدمت بیشتری دارد. خوب است بدانید شورای جهانی صنایع دستی، شهر مریوان را به‌عنوان شهر جهانی کلاش معرفی کرده است.
ظروف مسی
صنایع مسی که پیش از این، از زندگی ایرانی‌ها حذف شده بود، حالا سهم زیادی از صادرات صنایع دستی ایران به کشورهای همسایه را به خود اختصاص داده است. از انواع زیورآلات مسی گرفته تا انواع ظروف مسی، مثل ظروف پذیرایی، ظروف پخت‌وپز، لیوان، پارچ، بشقاب، قاشق و تابلو، گلدان و غیره، این روزها می‌توانید سوغاتی‌ها و هدیه‌های ارزشمند مسی بسیاری پیدا کنید.
زنجان و اصفهان دو قطب تولید صنایع دستی مسی در ایران است؛ بیشتر صنایع دستی مسی تزیینی و دکوری کار هنرمندان اصفهان و صنایع دستی مسی کاربردی، مثل ظروف پخت‌وپز و پذیرایی، کار هنرمندان زنجانی است.
اگر چرخی در فروشگاه‌های فروش صنایع دستی مسی بزنید، خواهید دید که ترکیب صنایع دستی مسی با انواع هنرهای دیگر مثل قلمزنی، میناکاری، خاتم‌کاری، فیروزه‌کوبی و غیره، هدیه‌ها و سوغاتی‌های ارزشمند زیادی را پدید آورده است. به‌خاطر داشته باشید، مس یکی از فلزات گرانبها است و قیمت صنایع دستی مسی که انتخاب می‌کنید، ارتباط مستقیمی با وزن مس به‌کار رفته در آن دارد.
صنایع دستی چوبی
آخرین پیشنهاد ما برای خرید صنایع دستی به‌عنوان هدیه و سوغات، انواع صنایع دستی چوبی است. در هر گوشه از ایران می‌توانید رد پای صنایع دستی چوبی را پیدا کنید که با انواع هنرها آراسته شده‌اند. از معروف‌ترین صنایع دستی چوبی می‌توان به خاتم‌کاری، خراطی، منبت‌کاری، نازک‌کاری، معرق‌کاری و مشبک‌کاری اشاره کرد؛ جهانی پر از رنگ، تنوع، زیبایی، ظرافت، اصالت، هنر و البته کارایی!
صنایع دستی چوبی در مقایسه با سایر انواع صنایع دستی، تنوع بیشتری دارد و ظرافت هنرهای دستی چوبی، مثل خاتم‌کاری و معرق‌کاری، در کمتر شاخه‌ای از صنایع دستی به چشم می‌خورد.
علاوه بر انواع مجسمه، تابلو و ظروف تزئینی چوبی، امروزه می‌توانید انواع ظروف پذیرایی چوبی مثل شکلات‌خوری، آجیل‌خوری و شیرینی‌خوری خاتم‌کاری، یا قاب دستمال کاغذی، جای کارد و چنگال خاتم‌کاری، ظروف پذیرایی منبت‌کاری با ظاهری مدرن، یا انواع کاسه، بشقاب، قندان، سینی و لیوان خراطی‌شده، کیف چوبی و غیره را به‌عنوان هدیه به عزیزانتان بدهید.
صنایع دستی چوبی زیبایی، استحکام و دوام و در عین حال کارایی زیادی دارد و هرگز در بین سوغاتی‌های دکوری از یادها نمی‌رود.
هر یک از صنایع دستی کشورمان داستانی به بلندای تاریخ دارد و حاصل رویاپردازی یک هنرمند خلاق است. وقتی برای هدیه‌دادن به سراغ صنایع دستی می‌روید، در واقع بخشی از روح هنرمندی را که آن صنایع دستی را خلق کرده، نیز هدیه می‌دهید. به خاطر داشته باشید با هدیه‌دادن صنایع دستی از فعالان این عرصه نیز حمایت می‌کنید و در حفظ فرهنگ و هنر کشورمان سهیم می‌شوید.
شما از بین این صنایع دستی کدامیک را برای هدیه‌دادن انتخاب می‌کنید؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
میراث جهانی یونسکو در ایران | لیست میراث ملموس و ناملموس + اینفوگرافیک
