رسانه قطبنما: به نظر می‌رسد دوران گرمایش زمین سپری شده و حالا زمین در حال جوشیدن است! افزایش گرمایش زمین سبب شده تا هر سال منتظر تابستانی داغ‌تر از سال گذشته باشیم و این گرمای هوا، احتمال ابتلا به گرمازدگی را بیشتر می‌کند.
خوب است بدانید دمای نرمال بدن انسان ۳۷ درجه سانتی‌گراد است. وظیفه تنظیم درجه حرارت بدن را یک مکانیزم بیولوژیکی به عهده دارد که مسئول ثابت‌نگاه داشتن دمای بدن انسان است؛ اما با گرم‌تر شدن هوا و افزایش دما در تابستان، گاهی این مکانیزم خنک‌کنندگی دچار مشکل می‌شود.
اگرچه تعریق روشی برای کاهش دمای بدن است؛ اما وقتی در تابستان زیاد عرق می‌کنید آب بدن به‌همراه املاح مختلفی دفع می‌شود و سطح آب بدن به‌شدت کاهش می‌یابد؛ در نتیجه، بدن انسان در مواجه با گرما دیگر نمی‌تواند دمای خود را کاهش دهد و فرد دچار گرمازدگی می‌شود.
اما گرمازدگی چه علائمی دارد، چطور باید گرمازدگی را درمان کرد؟ راهکار پیشگیری از گرمازدگی چیست؟
برای درمان گرمازدگی چه بخوریم؟
مصرف آب، ماست، دوغ ترش، آب زرشک، آب آلبالو، شربت سکنجبین، خاکشیر، صیفی‌جاتی مثل خیار، هندوانه و طالبی و میوه‌هایی مثل آلبالو، توت فرنگی، هلو و غیره برای درمان گرمازدگی موثر است.
به‌طور کلی و همانطور که اشاره شد، گرمازدگی ناشی از اختلال در مکانیزم تنظیم دمای بدن است؛ بنابراین هر ماده غذایی که بتواند دمای بدن را پایین آورد و همزمان آب از دست رفته بدن را نیز تامین کند، برای مقابله با گرمازدگی مفید و موثر است.
همه چیز درباره پیشگیری و درمان گرمازدگی:
علائم گرمازدگی بزرگسالان
شاید باورش سخت باشد اما اگر گرمازدگی را درمان نکنید و تشدید شود، می‌تواند منجر به تشنج، کما و حتی مرگ شود. اما گرمازدگی چه علائمی دارد؟
- سردرد
- سرگیجه
- خشکی دهان، زبان، بینی و گلو
- تشنگی شدید
- حالت تهوع
- احساس تب در ناحیه شکم
- گرگرفتگی دست و پا
- تپش قلب
- نفس نفس زدن
- تعریق شدید
- انقباض عضلات
- افت فشار خون
- بی‌حالی
- رفتار پرخاشگرانه
- منگی، توهم و هذیان
راه های درمان گرمازدگی
در مواجهه با یک فرد گرمازده، باید درمان خانگی گرمازدگی را بلد باشیم. مهم‌ترین کار در این خصوص، پایین‌آوردن دمای بدن است. برای پایین‌آوردن دما و تامین آب از دست رفته بدن این کارها را انجام دهید:
- فرد گرمازده را به یک مکان خنک منتقل کنید و لباس‌های او را دربیاورید. به‌خاطر داشته باشید که فرد را در معرض باد مستقیم کولر یا پنکه قرار ندهید؛ چرا که ممکن است بدن دچار شوک شود.
- در صورتی که فرد هوشیار است، به او آب یا نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت بنوشانید. خوب است بدانید نوشیدن آب یخ تنها تشنگی را بیشتر می‌کند؛ بنابراین، از آب خنک استفاده کنید نه آب یخ! همچنین نگذارید فرد گرمازده آب را یک دفعه سر بکشد بلکه کمک کنید تا جرعه جرعه آب بنوشد تا معده تحریک نشود.
- در اطراف گردن، زیر بازوها و کشاله ران کیسه‌های یخ قرار دهید.
- اگر فرد هوشیار است بهتر است دوش آب خنک بگیرد تا دمای بدن سریع‌تر به دمای نرمال برسد. باز هم فراموش نکنید دوش آب نباید خیلی سرد باشد؛ چرا که کاهش یک‌باره دمای بدن عوارض جبران‌ناپذیری دارد.
- در صورتی که فرد قادر به دوش گرفتن نیست، با یک اسفنج مرطوب، از صورت و گردن فرد شروع و پوست او را با آب با دمای مناسب و خنک مرطوب کنید.
- در صورتی که علائم فرد گرمازده بهبود پیدا نکرد، هرچه سریع‌تر به اورژانس مراجعه کنید.
علاوه بر راهکارهای فوق غذاها و نوشیدنی‌های متعددی وجود دارند که در صورت گرمازدگی می‌توانند دمای بدن را به حالت نرمال بازگردانند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
غذاهای مفید برای گرمازدگی
برای اجتناب از گرمازدگی بهتر است در فصل تابستان از خوردن غذاهای فست‌فودی، سرخ‌کرده، چرب، پرادویه و سنگین اجتناب کنید و در عوض، با خوردن غذاهای خام مثل میوه‌ها و سبزیجات یا سوپ سبک به مقابله با گرما بروید. در ادامه، به معرفی غذاها و مواد خوراکی می‌پردازیم که در درمان گرمازدگی و حالت تهوع تاثیر بسزایی دارند:
- آبدوغ خیار
- ماست به‌همراه نعنا
- جوشانده تمبر هندی به‌همراه عسل یا شکر
- میوه‌ها و صیفی‌جاتی مثل خیار، هندوانه، آلبالو، توت‌فرنگی، هلو، گلابی و طالبی
- سبزیجاتی مثل اسفناج، کاهو، هویج، کرفس و گوجه فرنگی
نوشیدنی مناسب برای گرمازدگی
نکته مهمی که باید به خاطر بسپارید این است که به‌هیچ وجه به فرد گرمازده نوشیدنی‌های خیلی شیرین یا آب قند ندهید! این کار نه‌تنها سبب بهبود حال او نمی‌شود، بلکه با افزایش قند خون، میزان مصرف آب بدن برای هضم قند افزایش یافته و بی‌آبی بدن را تشدید می‌کند.
علاوه بر شربت‌های شیرین صنعتی و آب قند، نوشیدن مایعات کافئین‌دار و نوشیدنی‌های انرژی‌زا و گازدار هم سبب افزایش میزان تشنگی و تشدید علایم گرمازدگی می‌شود. با این اوصاف، اگر می‌پرسید که پس برای درمان گرمازدگی چه بخوریم و بنوشیم، پاسخ سوال شما در ادامه آمده است:
- چند قطره لیموترش با یک لیوان آب خنک آب
- دوغ ترش
- آب آلبالو
- آب زرشک
- آب انار
- شربت سکنجبین
- شربت گلاب
- شربت خاکشیر
- شربت تخم‌شربتی
- شربت آبلیمو با عسل
- عرق کاسنی
- دمنوش عناب با شکر یا عسل
- دمنوش به لیمو
- دم کرده عناب و زرشک به‌همراه شکر
- دم‌کرده گل بنفشه
اگر به‌دنبال درمان گرمازدگی با عسل هستید، بهتر است برای شیرین‌کردن نوشیدنی‌هایی که پیش از این اشاره کردیم به‌جای شکر از مقداری عسل استفاده کنید؛ اما این را هم بدانید که به‌طور کلی در درمان گرمازدگی استفاده از نوشیدنی‌های ترش و خنک موثرتر است.
برای گرمازدگی چه قرصی بخوریم؟
اگر برای رفع سریع گرمازدگی، به‌دنبال داروی گرمازدگی بزرگسالان هستید، باید بدانید هیچ داروی خاصی برای درمان گرمازدگی وجود ندارد؛ چه برای بزرگسالان و چه برای کودکان.
در مواجهه با فرد گرمازده بهترین راه مراجعه به مراکز درمانی است تا فرد گرمازده تحت نظر قرار گیرد و دمای بدن او به‌طور مداوم چک شود. با این وجود، برخی از پزشکان در صورت ایجاد لرزش بدن در فرد گرمازده، اقدام به تجویز داروهای شل‌کننده عضلات می‌کنند. در صورت بروز عوارضی مثل اسهال شدید هم، برای جبران آب و نمک از دست رفته بدن، استفاده از محلول ORS یا ترکیب مقدار کمی نمک و شکر در یک لیوان آب، توصیه می‌شود.
راه های پیشگیری از گرمازدگی
اگرچه گرمازدگی در فصل تابستان شایع است اما با رعایت این نکات ساده می‌توانید خطر گرمازدگی را به حداقل برسانید:
- آب کافی بنوشید. نوشیدن روزانه ۸ لیوان آب برای همه افراد ضروری است اما سعی کنید در روزهای گرم که بدن بیشتر تعریق می‌کند، مصرف مایعات را افزایش دهید.
- تا جایی که می‌توانید در ساعات اوج گرما، یعنی از ساعت ۱۱:۰۰ تا ۱۶:۰۰، از خانه خارج نشوید.
- در صورت لزوم به ترک خانه در ساعات اوج گرما، حتما یک بطری آب یا شربت کم شیرین به همراه داشته باشید.
- از ورزش کردن یا انجام فعالیت‌های سنگین در هوای گرم پرهیز کنید.
- از لباس‌های نخی، گشاد و رنگ روشن استفاده کنید.
- برای جلوگیری از تابش مستقیم نور خورشید از کلاه لبه‌دار استفاده کنید.
- ضدآفتاب بزنید.
- از قرارگرفتن در معرض نور مستقیم خورشید اجتناب و تا حد ممکن در سایه حرکت کنید.
- از خوردن غذاهای فست‌فودی، سرخ‌کرده، چرب، پرادویه و سنگین اجتناب کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های شیرین، گازدار و انرژی‌زا و کافئین دارد بپرهیزید.
اگرچه گرمازدگی می‌تواند برای همه گروه‌های سنی اتفاق بیفتد اما طبق اعلام دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، نوزادان، کودکان و سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و ریوی، فشار خون بالا، دیابت، چاقی و بیماری‌های اعصاب و روان، بیشتر مستعد گرمازدگی هستند.
اگر شغل شما ایجاب می‌کند که ساعات طولانی در معرض نور مستقیم خورشید کار کنید، با رعایت نکات بالا می‌توانید از خود در برابر گرمازدگی محافظت کنید.
آیا تابه‌حال تجربه مواجهه با گرمازدگی را داشته‌اید؟ به‌نظر شما راهکار رفع سریع گرمازدگی چیست؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
