رسانه قطبنما: محدودیت اینترنت در روزهای اخیر، بسیاری از کسب و کارهای آنلاین را نگران کرده است؛ محدودیت‌هایی که به نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ای برای پایان یافتن آن وجود ندارد. پیش از این، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران با انتشار نتایج یک نظرسنجی از کسب و کارهای عضو این سازمان، اعلام کرده بود که تمامی شرکت‌های حاضر در نظرسنجی بابت اختلال و قطع اینترنت با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. بر اساس این گزارش، بیش از ۴۱ درصد شرکت‌ها ۲۵ تا ۵۰ درصد درآمد خود را در این مدت از دست داده‌اند و حدود ۴۷ درصد هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش فروش داشته‌اند.
حالا بر اساس گزارشی از نوین هاب، پلتفرم فعال در حوزه مدیریت هوشمند شبکه‌های اجتماعی، از آخرین تاثیرات محدودیت اینترنتی بر کسب و کارهای آنلاین، تولید محتوا در شبکه های اجتماعی به ویژه اینستاگرام کاهش یافته و فروش تولیدات و خدمات داخلی با تهدید جدید مواجه است.
کسب درآمد از اینترنت جهانی و شبکه های اجتماعی
در سال‌های اخیر، اینستاگرام بسیاری از هزینه‌های جانبی از جمله اجاره مغازه و فروشگاه، هزینه‌های استهلاکی، سرمایه‌گذاری‌های اولیه و … را از بین برده است؛ به همین دلیل، بسیاری از افراد در این سال‌ها مغازه‌های خود را تعطیل کرده و به شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه اینستاگرام، روی آورده‌اند.
طبق گزارش نوین هاب، آمارها نشان می‌دهد که تا به امروز حدود ۱۱ میلیون ایرانی از طریق شبکه‌های اجتماعی کسب درآمد می‌کنند؛ درآمد ۹ میلیون نفر از این افراد، به‌طور مستقیم به اینستاگرام بستگی دارد. همچنین بر اساس آماری از مرکز پژوهشی بتا، تنها ۱۹ درصد از تمام کسب و کارهای اینستاگرامی، فروشگاه دارند و می‌توانند فعالیت خارج از فضای اینستاگرام خود را ادامه دهند. از سوی دیگر، بیش از ۲ میلیون کسب و کار در اینستاگرام فعالیت دارند که در میان آن‌ها، ۲۰۰ هزار کسب و کار بزرگ و بیش از ۵۰۰ هزار کسب‌وکار بومی وجود دارد.
نکته مهم دیگر آن است که ۶۴ درصد از صاحبان این کسب‌وکارها، زن هستند و بسیاری از آن‌ها، سرپرست خانواده به حساب می‌آیند. همچنین بسیاری از این کسب و کارها تأمین‌کننده درآمد چندین نفر هستند.
حال تصور کنید با محدودیت اینترنت و فیلترینگ فضایی چون اینستاگرام، چه تعدادی از کسب و کارهای آنلاین تا مرز فروپاشی می‌روند؟
تأثیر فیلترینگ و محدودیت اینترنت بر تولیدات داخلی
بر اساس آمارهای بتا:
- ۷۱ درصد از کالاهای مبادله‌شده در اینستاگرام، کالاهای تولید داخلی هستند؛
- ۲۱ درصد از کالاها، تولیدات خارجی هستند؛
- ۸ درصد از کالاها هم ایرانی و هم خارجی هستند؛
- ۱۰ درصد از آن‌ها در حوزه صنایع‌دستی و تولید بومی فعالیت دارند.
حال با توجه به آنکه بیشترین حجم کالاهای مبادله‌شده در اینستاگرام از تولیدات داخلی محسوب می‌شوند، سؤال مهم آن است که پس از فیلترینگ اینستاگرام چه اتفاقی برای چرخه اقتصادی تولید داخلی می‌افتد؟
آیا اینستاگرام در ایران به پایان رسیده است؟
با وجود آنکه این روزها فیلترینگ اینستاگرام به‌بهانه اعتراضات صورت گرفته است، اما اعضای مجلس شورای اسلامی، مدتی است که از فیلترینگ و ملی شدن اینترنت صحبت می‌کنند. آن‌ها مردم را به استفاده از پلتفرم‌های داخلی تشویق می‌کنند، اما سؤال بزرگ این است که فیلترینگ‌ها و محدودیت‌ها تا کجا ادامه خواهند داشت؟
به‌گزارش نوین هاب، تاکنون گروه بزرگی از کسب و کارها از فیس‌بوک به سمت تلگرام و سپس، به سوی اینستاگرام مهاجرت کرده‌اند؛ کسب و کارهایی که در طول این مسیر مبالغ هنگفتی را از دست داده‌اند. حتی دیده می‌شود که بسیاری از این افراد به‌سمت گسترش وب‌سایت‌های خود می‌روند و می‌خواهند درآمد خود را این‌گونه افزایش دهند.
اما با این وجود، می‌توان پیش‌بینی کرد که با ملی شدن اینترنت، باز هم آسیب‌های جدی به سمت مردم و سرمایه‌های‌شان روانه خواهد شد؛ سرمایه‌هایی که در طولانی‌مدت به دست آمده‌اند و برای‌شان، زحمات و دشواری‌های بسیاری خرج شده است. شاید جالب باشد که بدانید به این موضوع در گوشه‌ای از بیانیه انجمن صنفی کسب و کارهای اینترنتی هم اشاره شده است. در این بیانیه گفته شده:
«باید توجه داشت که وصل بودن به اینترنت داخلی این مشکل را برطرف نمی‌کند. بخش مهمی از مردم تفاوت میان اینترنت داخلی و اینترنت بین‌المللی را درک نمی‌کنند و وقتی نمی‌توانند موتور جست‌وجوی گوگل را استفاده کنند، فرض می‌گیرند که اینترنت کاملاً قطع است.»
در این بیانیه همچنین به سرمایه‌گذاری‌های بزرگ کسب و کارها بر سئو وب‌سایت‌ها و خسارت‌های ناشی از ملی شدن اینترنت اشاره شده است: «برآوردهایی وجود دارد که سایت‌های ایرانی، سالانه حدود ۳۰۰ میلیارد تومان برای SEO روی گوگل هزینه می‌کنند که هنگام جستجوی کالاها و خدمات توسط مشتریان بالاتر و بهتر دیده شوند. وقتی گوگل قطع است، کل این هزینه‌ها هدر می‌رود.»
۳ تغییر رفتار دیجیتال بعد از محدودیت اینترنت
گزارش نوین هاب همچنین به بررسی واکنش کاربران اینترنت و تغییر رفتار آن‌ها همزمان با ایجاد محدودیت در اینترنت پرداخته است:
بازگشت به تلگرام
با وجود آنکه نزدیک به ۵ سال از فیلترینگ تلگرام می‌گذرد، اما بر اساس گزارش نوین هاب، کاربران اینترنت هنوز هم از این پیام‌رسان استفاده می‌کنند. حتی، به تازگی مرکز پژوهش بتا اطلاعاتی منتشر کرده مبنی بر اینکه بازدید از پست‌های تلگرامی از نیمه شهریور تا نیمه مهر ۱۴۰۱، بیشتر از ۲ برابر رشد کرده است؛ به طوری که بازدید پست‌های تلگرامی از ۱.۲ میلیارد به ۲.۸ میلیارد رسیده است.
اینستاگرام، همچنان در مقام اول
یک ماه از فیلترینگ اینستاگرام می‌گذرد؛ با این حال، همچنان اینستاگرام اولین انتخاب کاربران ایرانی در شبکه‌های مجازی است. اگرچه در یک ماه گذشته، کسب و کارها عملاً هیچ فعالیتی در اینستاگرام نداشته‌اند، اما این مسئله به خاطر اولویت‌های آن‌ها رخ داده است. دسترسی به وی‌پی‌ان و تغییر آی‌پی روزبه‌روز در کشورمان سخت‌تر می‌شود؛ اما کاربران باز هم به صورت روزمره از اینستاگرام استفاده می‌کنند و این شبکه اجتماعی را به دیگر شبکه‌ها ترجیح می‌دهند.
توجه کاربران به توییتر
توییتر، از دیگر شبکه‌های اجتماعی است که دوباره مورد توجه کاربران قرار گرفته است. این شبکه اجتماعی هم در ماه اخیر میان کاربران ایرانی محبوب‌تر از قبل شده است و آمار فعالیت کاربرانش روزبه‌روز افزایش پیدا می‌کنند.
کاهش ۹۲ درصدی تولید محتوا در اینستاگرام
بر اساس آماری که نوین هاب از ۳۰ شهریور تا ۲۵ مهر ۱۴۰۱ منتشر کرده است، رشد کاربران این پلتفرم نسبت به ماه قبل با کاهش ۷۶ درصدی مواجه بوده است.
همچنین سهم محتواهای منتشرشده توسط کسب‌وکارها در ۳۰ شهریور تا ۲۵ مهر نسبت به ۳۰ مرداد تا ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ در این پلتفرم از این قرار است:
- اینستاگرام: منفی ۹۲ درصد
- لینکدین: منفی ۷۴ درصد
- ایتا: منفی ۷۴ درصد
- سروش: منفی ۶۴ درصد
- توییتر: منفی ۶۳ درصد
- تلگرام: منفی ۵۴ درصد
- گپ: منفی ۴۰ درصد
- تامبلر: منفی ۳۸ درصد
- آپارات: منفی ۶۱ درصد
- یوتیوب: منفی ۵۵ درصد
- بله: منفی ۳ درصد
همانطور که این آمارها نشان می‌دهد، بزرگ‌ترین تاثیر رویدادهای ماه اخیر در اینستاگرام دیده شده است. کمترین میزان کاهش فعالیت‌ها در میان پلتفرم‌های فیلتر شده هم به یوتیوب و تلگرام اختصاص دارد. همچنین فعالیت‌ها در اپلیکیشن‌های داخلی نیز به طرز قابل‌توجهی پایین آمده است و در میان این اپلیکیشن‌ها، کمترین میزان افت کاربری را در اپلیکیشن بله به چشم می‌خورد.
البته در زمان بررسی این آمار، نباید از این مسئله چشم‌پوشی کرد که در ماه گذشته بسیاری از کسب‌وکارها به خاطر فضای متفاوت شبکه‌های اجتماعی و بالا گرفتن اعتراض‌ها، فعالیت‌های آنلاین خود را کمتر کرده‌اند و حتماً قسمتی از داده‌ها، تحت‌تأثیر این اتفاق هستند.
محدودیت اینترنت و فیلترینگ تا کی ادامه دارد؟
یک سؤال مهم کسب و کارهای آنلاین در این برهه زمانی این است که فیلترینگ و اختلال‌های اینترنتی تا چه زمانی ادامه دارند؟ اختلال‌هایی که روزبه‌روز افراد بیشتری در اکوسیستم استارت‌آپی و فضای کسب و کار دیجیتال کشور را از ادامه فعالیت دلسرد می‌کنند.
نوین هاب در پاسخ به این سوال، محدودسازی فضای مجازی را در سال ۱۳۹۷ با فیلترسازی تلگرام یادآور می‌شود. پس از آن اتفاق هم، طرح‌های بسیاری مطرح شدند که دیگر شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی را هدف گرفتند و حالا هیچ‌کس نمی‌داند، تا کجا باید با این محدودیت‌ها و مهاجرت از این پیام‌رسان به آن شبکه اجتماعی ادامه داد.
به نظر شما فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی تا کی ادامه خواهد داشت و در نتیجه این امر، تا چه اندازه به کسب و کارهای آسیب می‌رساند؟
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
