گردشگری سیاه چیست؟

قطب‌نما: گردشگری سیاه به عنوان شاخه‌‌ای از گردشگری، در سال‌های اخیر بسیار مورد‌توجه قرار گرفته است. این شاخه‌ گردشگری انواع مختلفی دارد و شامل زیرمجموعه‌های متفاوتی نیز است. در این مطلب همراه قطب‌نما باشید تا با این شاخه‌ جذاب گردشگری بیشتر آشنا شوید.

مفهوم گردشگری سیاه

«گردشگری سیاه» یا «دارک توریسم» (Dark tourism)، که با نام‌های گردشگری تاریک یا گردشگری تلخ نیز شناخته می‌شود، به نوعی از گردشگری می‌گویند که با مرگ یا تراژدی همراه شده باشد. مفهوم گردشگری سیاه تا حدودی بحث‌برانگیز است؛ چراکه برخی آن را اقدامی برای احترام و برخی دیگر از آن به‌عنوان عملی غیراخلاقی یاد می‌کنند. گردشگری سیاه در اوایل دهه ۹۰ میلادی توجه کارشناسان گردشگری را جلب کرد، اما اخیرا مردم و رسانه‌ها نیز به این شاخه‌ گردشگری توجه می‌کنند. در برخی تعاریف، گردشگری سیاه، تفسیر اعمال غیرانسانی برای بازدیدکنندگان تعریف شده است و برخی، گردشگری سیاه را سفر گردشگران به مکان‌هایی که با غم، درد، رنج یا ظلم همراه باشد، تعریف می‌کنند.

گونه‌ای از گردشگری با طیف گسترده

یک طیف از گردشگری سیاه شامل فعالیت‌های «سیاه» یا «تلخ» است که بسیار شدید یا جدی هستند. فعالیت‌های گردشگری سیاه اغلب شامل یک عنصر آموزشی نیز می‌شوند؛ مانند یادگیری در مورد یک فاجعه هسته‌ای یا یک کشتی غرق‌شده یا هر اتفاق فاجعه‌آمیز دیگر. فعالیت‌هایی که در گردشگری سیاه انجام می‌شوند معمولا با تجربه‌هایی همراهند که به موجب آن گردشگر از یک مکان تاریخی واقعی بازدید یا با افرادی که با آن درگیر بودند، صحبت می‌کند. از این موارد می‌توان به بازدید از دیوار برلین یا موزه نسل‌کشی تیول اسلنگ در کامبوج اشاره کرد. گردشگری سیاه در طیف دیگر خود، بیشتر شامل فعالیت‌هایی است که جنبه تجاری دارند. به‌عنوان مثال سفر تفریحی همراه با ژانر اتاق فرار یا بیماری طاعون یا نسخه‌هایی از رویدادها یا اتفاق‌های هولناک تاریخی نیز می‌تواند نوعی از گردشگری سیاه باشد. در این طیف، هدف آن است که گردشگر علاوه بر آموزش درباره‌ اتفاق‌های تاریخی، در سفر خود تفریح ​​نیز داشته باشند.

چرا گردشگری سیاه محبوب است؟

حال که با شاخه‌ جذاب گردشگری سیاه آشنا شده‌ایم، سوال اینجاست که چرا گردشگری سیاه تا این حد محبوب شده است؟ چرا گردشگران بازدید از مکان‌های مرتبط با مرگ و تراژدی را انتخاب می‌کنند؟ چه چیزی گردشگران را به این غم جذب می‌کند؟ برای بسیاری از افراد، گردشگری سیاه صرفاً لمس و درک مکان‌های مرتبط با مرگ و تراژدی است. این افراد تمایل دارند در تاریخ و فرهنگ گذشته درگیر شده و خود را غرق آن کنند. این گردشگران با بازدید از سایت‌های گردشگری سیاه، می‌توانند به خود فرصتی برای تأمل در تاریخ بدهند. گردشگری سیاه ارتباط نزدیکی با گردشگری آموزشی دارد. در واقع برای بسیاری از گردشگرانی که به گردشگری سیاه علاقه‌مندند، انگیزه اصلی یادگیری درباره‌ تاریخ است. حقیقت آن است که گردشگری سیاه ممکن است یک تجربه تفریحی شاد نباشد، اما بسیاری از مردم از جنبه آموزشی آن لذت می‌برند.

 کرونا و گردشگری سیاه

آمارها نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، ووهان چین، به‌عنوان نخستین نقطه شیوع کرونا در سراسر جهان، به لیست مقاصد مورد‌علاقه گردشگران افزوده شده است. بر اساس مطالعات انجام‌شده در مرکز تحقیقات گردشگری چین، در بین مقاصد داخلی که مسافران چینی مایل به بازدید از آن هستند، ووهان در رتبه اول قرار گرفته است. اما به‌نظر شما، آیا همه‌گیری ویروس کرونا رونق گردشگری سیاه خواهد شد؟

یک گزارش جالب درباره این موضوع در قطب‌نما بخوانید.

انواع گردشگری سیاه

به‌طور کلی گردشگری سیاه به ۷ نوع اصلی طبقه‌بندی شده است:

•  مراکز جالب گردشگری سیاه

مراکز جالب گردشگری سیاه، اساساً مراکز بازی سرگرم‌کننده هستند. این سایت‌ها معمولاً به کودکان مرتبط هستند، اما می‌توانند بزرگسالان را نیز هدف قرار دهند. برای مثال اتاق‌های فرار که حول یک موضوع تاریک، تعقیب‌و‌گریز زامبی‌ها یا فعالیت‌های هیجان‌انگیزی که همگی در مراکز بازی سرگرم‌کننده سیاه انجام می‌شوند، به‌نوعی گردشگری سیاه به شمار می‌آیند.

• نمایشگاه‌های سیاه

نمایشگاه‌های سیاه مختلفی در سراسر جهان وجود دارد. به‌عنوان مثال نمایشگاه‌هایی در برلین که بر هولوکاست متمرکز است، یا نمایشگاه‌های مربوط به نسل‌کشی کامبوج یا نمایشگاه‌های مربوط به جنگ ویتنام نمونه‌هایی از نمایشگاه‌های گردشگری سیاه است. نمایشگاه‌های گردشگری سیاه فرصت خوبی برای توریست‌ها است تا با تاریخ‌ یا رویدادهای سیاه یک مقصد آشنا شوند.

• سیاه‌چال‌های تاریک

بسیاری از مقاصد، سیاه‌چال‌های تاریخی خود را برای بازدید در اختیار عموم قرار می‌دهند. این سیاه‌چال‌ها ممکن است از گذشته تاکنون باقی مانده باشند، یا برای تورهای گردشگری سیاه تغییر کرده باشند. به‌عنوان مثال، سیاه‌چال‌های لندن، یکی‌ از ترسناک‌ترین جاذبه‌های لندن است که گردشگرانی را که به‌دنبال ماجراجویی هستند، به خود جذب می‌کند.

• گورستان‌ و زیارتگاه‌های تاریک

در سراسر دنیا گورستان‌های بسیار جالبی وجود دارد؛ البته بازدید از یک قبرستان ممکن است در صدر لیست گردشگران نباشد، اما برخی از آن‌ها بسیار طرفدار دارند. قبرستان ریکولتا در آرژانتین و مقبره لنین در مسکو از قبرستان‌های معروف در جهان هستند. در همین‌حال، زیارتگاه‌های تاریک نیز از محبوبیت خاصی در کشورهای آسیایی برخوردارند.

• مکان‌های جنگی تاریخی

پس از برقراری صلح در جنگ‌ها و سپری‌شدن یک بازه زمانی، اغلب مکان‌های درگیر در جنگ به مقاصد گردشگری تاریک تبدیل می‌شوند. یکی از جالب‌ترین مقاصد درگیری‌های جنگی، سایت جنگ ویتنام است.

• اردوگاه‌های نسل‌کشی

در دنیا چندین منطقه نسل‌کشی وجود دارد که گردشگران علاقه زیادی به آن‌ها دارند؛ در حالی که این مکان‌ها بسیار غم‌انگیزند، اما بسیاری از مردم برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تاریخ، از این مکان‌ها بازدید می‌کنند.

• بلایای طبیعی در مقاصد مختلف

مکان‌هایی که در آن‌ها بلایای طبیعی رخ داده نیز برای گردشگران تاریک، محبوبند. در واقع گردشگری بلایا یکی از زیرمجموعه‌های گردشگری سیاه است که در سال‌های اخیر محبوبیت بیشتری پیدا کرده. به‌عنوان مثال سریال کوتاه چرنوبیل، به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین سریال‌ها، فاجعه نیروگاه‌ اتمی چرنوبیل را به تصویر کشیده و به افزایش آگاهی مردم در مورد گردشگری بلایای طبیعی کمک کرده است. از زمان پخش این سریال، ورود گردشگران به این منطقه به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته است.

زیرمجموعه‌های گردشگری سیاه

علاوه بر گردشگری بلایای طبیعی، انواع مختلفی از گردشگری سیاه وجود دارند که در لیست این شاخه‌ گردشگری قرار می‌گیرند:

• گردشگری هولوکاست
• گردشگری بلایای طبیعی
• گردشگری قبرستان
• گردشگری جنگ سرد
• گردشگری هسته‌ای
• گردشگری زندان و آزار و شکنجه

چند مقصد معروف گردشگری سیاه در جهان

• هیروشیما
• چرنوبیل
• یادبود حادثه ۱۱ سپتامبر
• محل قرارگیری دیوار برلین
• سایت‌های جنگ‌ جهانی دوم در برلین و لهستان
• پمپئی
• و...

پیشنهاد سریال

در سال ۲۰۱۸ سریالی از شبکه نتفلیکس با عنوان «توریست سیاه» (The Dark Tourist) منتشر شده است. در این سریال، روزنامه‌نگاری با نام «دیوید فاریر» بر گردشگری سیاه و رفتار گردشگران نسبت به مکان‌های گردشگری سیاه محبوب که از لحاظ تاریخی با مرگ یا تراژدی مرتبط هستند، تمرکز می‌کند. در هر قسمت از این سریال، دیوید به یک مقصد گردشگری سیاه متفاوت سفر می‌کند. اگر می‌خواهید از گردشگری سیاه و جاذبه‌های این شاخه گردشگری در سراسر جهان بیشتر بدانید، قطب‌نما تماشای این سریال را به شما پیشنهاد می‌کند.

سخن پایانی

گردشگری سیاه مفهوم جالبی است که در سال‌های اخیر مورد‌توجه کارشناسان و عموم مردم قرار گرفته است. همان‌طور که در این مطلب گفته شد، فعالیت‌ها و مقاصد گردشگری تاریک، تنوع بسیار زیادی دارند. علاوه بر آن، انواع مختلفی از گردشگری وجود دارد که همگی در زیرمجموعه‌ گردشگری تاریک قرار می‌گیرند. با این حال، علی‌رغم محبوبیت این شاخه گردشگری در سال‌های اخیر، هنوز برخی از نگرانی‌های حل‌نشده‌ نیاز به رسیدگی دارد. این نگرانی‌ها شامل عکس‌برداری‌ها یا رفتارهای نادرست برخی گردشگران است که سبب ایجاد نظرات متفاوتی در مورد درست یا نادرست‌بودن گردشگری تاریک شده. قطب‌نما در تلاش است که هر هفته شاخه‌های مختلف گردشگری را معرفی کند. اگر به این مباحث علاقه‌مندید، مقاله‌های سفر و گردشگری قطب‌نما را در روزهای یکشنبه مطالعه کنید.

آخرین مقاله‌ سفر و گردشگری قطب‌نما گردشگری داخلی چیست و چه سهمی در صنعت گردشگری دارد؟