آیا تورهای «کووید-۱۹» ترند جدید «گردشگری سیاه» خواهند بود؟
رسانه قطب‌نما- مرگ، جنگ و بیماری با وجود همه تلخی‌هایی که دارند در چند دهه گذشته توانسته‌اند نظر بسیاری از مردم را به خود جلب کنند. در همین راستا مقاصدی که با احساسات جمعی عجین شده‌اند، همچون «چرنوبیل»، توانسته‌اند تعداد زیادی بازدیدکننده را به‌سوی خود جلب کنند.
حال این سوال پیش می‌آید که آیا مقاصدی که با کووید-۱۹ درگیری زیادی داشته‌اند، در آینده نزدیک می‌توانند به یک جاذبه در حوزه گردشگری سیاه تبدیل شوند؟ از آنجا که در سال‌های اخیر گردشگری سیاه محبوبیت بیشتری داشته و از سویی دیگر شیوع «کووید-۱۹» بزرگ‌ترین رویداد قرن ۲۱ است، احتمالا پاسخ این سوال مثبت است، اما منظور از گردشگری سیاه چیست؟
گردشگری سیاه
اصطلاح «گردشگری سیاه» (dark tourism) اولین‌بار در سال ۱۹۹۶ توسط «جان لنون» و «مالکوم فولی» ابداع شد و به بازدید از اماکن مرتبط با مرگ و تراژدی اشاره دارد. اگرچه هیچ آمار رسمی از تعداد مسافران سالانه گردشگری سیاه وجود ندارد، اما تا قبل از شیوع کرونا تعداد بازدیدکنندگان مقاصدی که به‌نوعی با فجایع بشری درگیر بوده‌اند، افزایش یافته بود.
«چرنوبیل» نمونه مناسبی برای بررسی این موضوع است. این شهر، واقع در کشور «اوکراین»، به‌سبب فاجعه‌ای که در نیروگاه هسته‌ای نزدیک به آن رخ داد، شهرت یافته است. چرنوبیل در سال ۲۰۱۹ میزبان بیش از ۱۲۴.۰۰۰ گردشگر خارجی بود. رکوردی که تا حد زیادی مرهون مینی‌سریالی که بود که با همین مضمون از شبکه «اچ‌بی‌او» (HBO) پخش شد. این در حالی است که اردوگاه مشهور «آشویتس» واقع در «لهستان»، در سال ۲۰۱۹ تقریبا میزبان ۲.۱۵ میلیون بازدیدکننده بوده است. آماری که نشان از رشد قابل‌توجه بازدیدکنندگان نسبت به سال ۲۰۱۸ می‌دهد. اردوگاه آشویتس، اردوگاه کار اجباری بود که در طول اشغال لهستان توسط نازی‌ها ساخته شده بود. «نقطه صفر» در «هیروشیما»، «مزارع مرگ» در کامبوج و «منطقه مرگ» بلاروس از دیگر مقاصد مشهور گردشگری سیاه است.
ووهان مقصد جدید گردشگری تاریک
حال اگر نگاهی به وضعیت گردشگری سیاه در سال ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ بیندازیم خواهیم دید که «ووهان» در «چین»، به‌عنوان نخستین نقطه شیوع کرونا در سراسر جهان، اکنون به لیست مقاصد مورد علاقه گردشگران افزوده شده است.
بر اساس مطالعات انجام شده در مرکز تحقیقات گردشگری چین، در بین مقاصد داخلی که مسافران چینی مایل به بازدید از آن هستند، ووهان در رتبه اول قرار گرفته است. اگرچه افزایش تعداد بازدیدکنندگان داخلی از ووهان ممکن است ناشی از وظیفه‌ای باشد که بسیاری از چینی‌ها برای حمایت از این شهر احساس می‌کنند، اما به نظر می‌رسد این موضوع در آینده سبب جلب‌نظر و توجه بازدیدکنندگان خارجی نیز خواهد شد.
تورهای کووید و اپراتورهای گردشگری
با وجود تمامی گمانه‌زنی‌ها، آیا از نظر اپراتورهای گردشگری این همه‌گیری جهانی موضوعی جذاب برای برگزاری تورهای گردشگری است؟
نتیجه یک نظرسنجی از اپراتورهای گردشگری نشان می‌دهد که با وجود ادامه شیوع کووید-۱۹ در سراسر جهان هنوز نمی‌توان این همه‌گیری را به‌عنوان یک محصول گردشگری در نظر گرفت. برخی از اپراتورهای گردشگری معتقدند که اگر زمانی تورهای کووید-۱۹ محبوب شوند به احتمال زیاد به سبب بازدید از بناهای تاریخی و یادبودی است که برای گرامیداشت جان‌باختگان این بیماری ساخته شده‌اند.
نمونه‌ای از این یادبودها دیوار «یادبود ملی کووید» در «لندن» (National Covid Memorial Wall in London) است. در طی اجرای این طرح ۱۵.۰۰۰ قلب قرمز بر روی دیواری در امتداد ساحل جنوبی رودخانه «تیمز» نقاشی شد و افراد برای ادای احترام و گرامیداشت یاد کسانی که بر اثر ابتلا به کووید-۱۹ جان خود را از دست دادند، نام عزیزان و همچنین پیام‌های همدردی خود را بر روی این قلب‌ها ثبت کردند. علاوه بر عموم مردم بیش از ۲۰۰ شخصیت سیاسی انگلیس نیز درخواست کردند تا این دیوار ۵۰۰ متری به یک جاذبه دائمی تبدیل شود. کلیسای جامع «سنت پل» (St. Paul’s Cathedral) نیز از دیگر اماکنی است که در لندن برای ادای احترام به جان‌باختگان کووید-۱۹ شهرت یافته است.
علاوه بر لندن مقامات «نیویورک» نیز اعلام کرده‌اند که برای گرامیداشت قربانیان این بیماری همه‌گیر بنای یادبودی احداث خواهد شد، هرچند هنوز مشخص نیست که این بنای تاریخی در کجا قرار خواهد گرفت.
هنوز برای نتیجه‌گیری زود است!
نکته مهمی که نباید فراموش کرد آن است که کووید-۱۹ هنوز هم مردم را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می‌دهد. بنابراین باید صبر کرد تا جهان این فاجعه همه‌گیر را پیش سر گذاشته و نقاط مبهم این رویداد تا اندازه‌ای روشن شوند.
آخرین اخبار گردشگری جهانی را از «رسانه قطب‌نما» بخوانید.
