.jpg)
رسانه قطبنما: «بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای ایران در سال ۱۴۰۰، ارزشی معادل ۱۱ هزار میلیارد تومان داشته است»؛ این موضوع در آخرین گزارش پلتفرم رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای «اتاقک» اعلام شده است. با این حال، طبق همین گزارش، سهم پلتفرم‌های رزرو آنلاین ایرانی از بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای کشور، تنها ۹ درصد است!
ارزش این بازار در سال ۱۴۰۱ و همزمان با کاهش محدودیت‌های کرونایی در حال اوج گرفتن بود. طبق گزارش اتاقک، در نیمسال اول ۱۴۰۱ نسبت به نیمسال اول سال ۱۴۰۰، این پلتفرم از نظر شاخص فروش، بیش از ۶ برابر و از نظر شاخص تعداد رزرو، بیش از ۳ برابر رشد داشته است؛ روند رشد امیدوارکننده‌ای که نوید رشد ۵ برابری فروش در پاییز ۱۴۰۱ را می‌داد. اما با آغاز اعتراضات اجتماعی از شهریور ۱۴۰۱، سفرها بار دیگر متوقف شد، فیلترینگ شدید اینترنت، کسب‌وکارها را در شوک فرو برد و هر چه پلتفرم‌های رزرو آنلاین، مانند اتاقک، رشته بودند پنبه شد.
علی طالشی، هم‌بنیانگذار و مدیر ارشد عملیات اتاقک، پیش از این در گفتگو با «رسانه قطبنما»، درباره وضعیت این روزهای اتاقک گفته بود: «ارتباطمان را با پارتنرهای محلی و بومی از دست داده‌ایم و گویا به سالیان قبل برگشته‌ایم که به صورت تلفنی با یکدیگر در تماس بودیم! در این‌باره، با معاون گردشگری کشور هم مذاکره کرده‌ایم اما او گفته که در این زمینه کاری از دست او برنمی‌آید.» شرح کامل گزارش وضعیت کسب‌وکارهای گردشگری پس از تحولات اجتماعی اخیر ایران را در اینجا بخوانید.
اما حالا پلتفرم اتاقک گزارشی از فعالیت خود از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۰ را منتشر کرده است. این پلتفرم، یکی از اولین سامانه‌های اجاره آنلاین اقامتگاه در ایران است که کار خود را از سال ۱۳۹۶ آغاز و تا سال ۱۴۰۰، رشد مرکب سالانه ۱۲۰ درصدی از نظر شاخص رزرو و رشد مرکب سالانه ۱۹۰ درصدی از نظر شاخص فروش را تجربه کرده است. البته حدود ۲ سال از این ۴ سال متاثر از شیوع کرونا بوده است. با این‌همه و به‌گفته مدیران این پلتفرم، این میزان رشد، خبر از پتانسیل عظیم این صنعت در کشور می‌دهد.
رشد بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای آنلاین ایران
بر اساس ارزیابی شرکت تحقیقات بازار Grand View Research در سال ۲۰۱۹ میلادی، حدود ۶۴ درصد مسافران ترجیح می‌دهند به‌جای هتل در یک اقامتگاه اجاره‌ای اقامت کنند. حالا با رشد تکنولوژی در سال‌های اخیر، رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای به یکی از روندهای روبه رشد صنعت مهمان‌نوازی جهان تبدیل شده است. ایران هم از این قاعده مستثنی نیست و طبق گزارش اتاقک، تعداد اقامتگاه‌های اجاره‌ای ثبت‌شده در این پلتفرم، از سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰، ۴.۵ برابر شده است.
قیمت مقرون به‌صرفه اقامتگاه‌های اجاره‌ای در مقایسه با هتل‌ها و عدم دسترسی به هتل‌ها در بسیاری از مناطق، از اصلی‌ترین دلایل گرایش مسافران به رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای است. از سوی دیگر، سهولت رزرو و خرید آنلاین، از جمله پرداخت آسان، پشتیبانی، امکان بازگشت وجه، آگاهی از نظرات مهمانان قبلی و .. سبب شده تا بسیاری از کاربران به‌دنبال رزرو آنلاین اقامتگاه پیش از آغاز سفر باشند. نکته مهم اینکه، این روند با شیوع کرونا تشدید شد. ترس از ابتلا به کرونا، تمایل افراد به سفر با آشنایان و کاهش برخورد با دیگران و همچنین محدودیت‌های سفر، سبب شد تا تعداد رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای به یکباره با افزایش قابل ملاحظه‌ای روبه‌رو شود.
آن‌طور که در گزارش اتاقک آمده، نرخ رشد فروش ناخالص اتاقک در دوران کرونا، یعنی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، ۱۲۶۰ درصد بوده است. در همین مدت، تعداد رزرو اقامتگاه نیز ۳۶۰ درصد رشد کرده است. نکته قابل توجه دیگر اینکه، با کاهش شیوع کرونا در سال ۱۴۰۰، تعداد اقامتگاه‌هایی که برای جذب مسافر وارد فضای آنلاین شده‌اند، افزایش معناداری داشته است. طبق گزارش اتاقک، تعداد اقامتگاه‌ها و میزبان‌های ثبت‌شده در این پلتفرم، در مقایسه با سال ۱۳۹۹ که کسب‌وکارها با محدودیت‌های شدید کرونایی روبه‌رو بودند، حدود ۳۸ درصد رشد داشته است. این افزایش نشان می‌دهد که میزبانان به‌خوبی متوجه تمایل کاربران به رزرو از طریق فضای مجازی و پلتفرم‌های آنلاین شده‌اند.
همزمان با افزایش تعداد اقامتگاه‌های ثبت‌شده در این پلتفرم، تعداد رزروها هم در سال ۱۴۰۰ در مقایسه با سال ۱۳۹۹، حدود ۱۹۵ درصد رشد کرده که منجر به رشد ۴۴۰ درصدی حجم فروش ناخالص این پلتفرم در سال ۱۴۰۰، در مقایسه با سال قبل از آن شده است. در حال حاضر، بیش از ۱۸ هزار اقامتگاه در پلتفرم اتاقک ثبت شده‌اند که معادل ۱۴ درصد از تعداد کل اقامتگاه‌های اجاره‌ای کشور عنوان شده است.
بازار ۱۱ هزار میلیارد تومانی اقامتگاه‌های اجاره‌ای
براساس گزارش اتاقک، تا پایان سال ۱۴۰۰، حدود ۱۲۷ هزار اقامتگاه اجاره‌ای در کشور ثبت شده است که این اقامتگاه‌ها در سال ۱۴۰۰ حدود ۷.۶ میلیون رزرو آنلاین و آفلاین داشته‌اند و میانگین قیمت هر رزرو، حدود ۱.۵ میلیون تومان بوده است. با این حساب بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای ایران در سال ۱۴۰۰ ارزشی معادل ۱۱ هزار میلیارد تومان داشته است.
سهم ۹ درصدی پلتفرم‌های ایرانی از بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای
در سال ۲۰۲۱ میلادی حدود ۷۰ درصد رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای در جهان به‌صورت آنلاین بوده است؛ این در حالی است که طبق گزارش اتاقک، پلتفرم‌های ایرانی رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای در سال ۲۰۲۱ میلادی، تنها ۹ درصد این بازار را در اختیار داشته‌اند. در همان سال، سهم پلتفرم‌های آنلاین از بازار رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای در:
- آمریکا: ۷۶ درصد
- بریتانیا: ۷۳ درصد
- برزیل: ۵۴ درصد
- امارات: ۶۳ درصد
- ترکیه: ۵۶ درصد
- چین: ۶۳ درصد
- و اندونزی: ۵۱ درصد
بوده است. حال با توجه به بازار ۱۱ هزار میلیارد تومانی اقامتگاه‌های اجاره‌ای در ایران در سال ۱۴۰۱ و افزایش استقبال مصرف‌کنندگان از این نوع اقامتگاه‌ها، کارشناسان معتقدند هنوز فرصت‌های بسیاری برای فعالیت پلتفرم‌های رزرو آنلاین اقامتگاه در بازار ایران وجود دارد.
۱۰ مقصد پرطرفدار مهمانان اقامتگاه‌های اجاره‌ای
بررسی فروش ناخالص اتاقک در سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد ۱۰ استان زیر به‌ترتیب بیشترین میزان رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای را داشته‌اند:
۱. مازندارن
۲. تهران
۳. البرز
۴. گیلان
۵. هرمزگان
۶. اصفهان
۷. فارس
۸. خراسان رضوی
۹. یزد
۱۰. گلستان
از این ۱۰ استان، ۵ استان مازندران، تهران، البرز، گیلان و هرمزگان ۸۰ درصد رزروهای این دسته از اقامتگاه‌ها را به‌خود اختصاص دادهاند.
علاوه بر این، پلتفرم اتاقک در ۲۹۰ شهر (حدود ۲۳ درصد کل شهرهای کشور) فعالیت دارد و در این بین، دو شهر تهران و رامسر به‌تنهایی ۱۲ درصد اقامتگاه‌های فعال اتاقک را در خود جای دادهاند و بیشترین تعداد اقامتگاه‌های اجاره‌ای را دارند. طبق داده‌های گزارش اتاقک، دو شهر لواسان و اوشان در تهران نیز دارای گران‌ترین اقامتگاه‌های اجاره‌ای هستند. همچنین از بین انواع اقامتگاه‌ها شامل ویلا، سوئیت، خانه، آپارتمان، کلبه، اقامتگاه بومگردی، هتل سنتی، روستایی و عشایری، هتل آپارتمان، هاستل، مهمانسرا و پانسیون بیش از ۸۰ درصد فروش اتاقک، مربوط به رزرو ویلا، آپارتمان و خانه بوده است. دو اقامتگاه ویلا و آپارتمان نیز در مقایسه با دیگر اقامتگاه‌ها، گران‌تر هستند.
رفتار کاربران در سال ۱۴۰۰
تعداد کاربران اتاقک از سال ۱۳۹۶ تا سال ۱۴۰۰، ۵۰۰ درصد رشد کرده است. این رشد، نشان از تقاضای بالای بازار برای رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای دارد. در سال ۱۴۰۰ و با کاهش محدودیت‌های سفر، این رشد سرعت بیشتری گرفت و در مقایسه با سال ۱۳۹۹، تعداد کاربران پلتفرم اتاقک ۱۰۰ درصد افزایش یافت؛ به‌طوری که تعداد کاربران جدید این پلتفرم در سال ۱۴۰۰، معادل تعداد کل کاربران سال‌های ۹۷ تا ۹۹ بوده است. آن‌طور که در این گزارش آمده، در سال ۱۴۰۰ بیش از ۱۰ میلیون بازدیدکننده از سایت و اپلیکیشن اتاقک دیدن کرده‌اند. در این بین، رزرو از طریق موبایل گزینه اول کاربران این پلتفرم بوده است. بر اساس گزارش اتاقک، رزرو اقامتگاه‌ها در سال ۱۴۰۰ از طریق:
- موبایل وب: ۴۸ درصد
- اپلیکیشن موبایل: ۳۹ درصد
- وب: ۱۳ درصد
بوده است. این آمار نشان می‌دهد تجربه کاربری موبایل می‌تواند تاثیر بسزایی در افزایش رزرو کاربران داشته باشد.
اما کرونا در کنار همه تغییراتی که در شیوه سفر کردن ایجاد کرد، الگوی سفر مسافران را نیز تحت تاثیر قرار داد. تا پیش از شیوع کرونا، بیشتر سفرهای ایرانیان در نیمه اول سال اتفاق می‌افتاد اما طبق گزارش اتاقک، با پایان موج شیوع کرونا و افزایش سرعت واکسیناسیون در سال ۱۴۰۰، میزان رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای در نیمسال دوم این سال، از نیمسال اول پیشی گرفته و بیشترین میزان رزرو اقامتگاه‌ها نیز در ماه‌های مهر و اسفند انجام شد.
۷ اولویت کاربران در رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای
اما مسافران در هنگام رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای بیشتر به چه مواردی توجه می‌کنند؟ طبق گزارش اتاقک، ۷ اولویت کاربران در رزرو اقامتگاه به‌ترتیب عبارتند از:
- نظافت
- تطابق اطلاعات و عکس‌ها
- پشتیبانی
- قیمت و تخفیف
- برخورد میزبان
- تنوع اقامتگاه
- نحوه لغو رزرو و بازگشت وجه
با شیوع کرونا، اطمینان از نظافت اقامتگاه مهم‌ترین عامل موثر بر تصمیم‌گیری مسافران بوده است. نکته جالب توجه دیگر در این گزارش، قرار گرفتن شاخص قیمت، در جایگاه چهارم است که نشان می‌دهد کاربران بیشتر از هزینه، به کیفیت اقامت خود توجه دارند و به پشتیبانی سریع نیز بیشتر از قیمت اهمیت می‌دهند. از سوی دیگر، با توجه به افزایش لغو سفرها در دوران کرونا، نگرانی از بازگشت وجه و نحوه لغو رزرو، دیگر نگرانی کاربران در سال ۱۴۰۰ بوده است.
کرونا، فرصت رشد بازار رزرو آنلاین اقامتگاه‌های اجاره‌ای
بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای اگرچه چند سالی است که به‌طور جدی وارد عرصه گردشگری شده اما شیوع کرونا فرصتی گرانبها برای رشد این صنعت بود. ترس از ابتلا به کرونا در اماکن عمومی همچون هتل‌ها در کنار فشار ناشی از قرنطینه، بسیاری را بر آن داشت تا برای گذران تعطیلات در دوران ممنوعیت سفرها، به‌سراغ اقامتگاه‌های اجاره‌ای بروند.
گزارش اتاقک نیز این روند را تایید می‌کند و نشان می‌دهد که فروش ناخالص این پلتفرم در دوران شیوع کرونا و در شرایطی که هتل‌ها رکود مطلق را تجربه می‌کردند، حدود ۱۲۶۰ درصد رشد کرده است.
اسفند ۹۸ بود که شیوع کرونا و اعمال قرنطینه همه را خانه‌نشین کرد. با این وجود، طبق گزارش اتاقک، از خرداد ۱۳۹۹ ناگهان تقاضای رزرو با رشد خیره‌کننده‌ای مواجه شد؛ تا جایی که تا پایان سال ۱۳۹۹، تعداد رزروها نسبت به سال ۱۳۹۸ که هنوز خبری از کرونا نبود، ۵۵ درصد رشد کرد. با افزایش سرعت واکسیناسیون و کاهش محدودیت‌ها، روند رشد رزرو همچنان ادامه داشت؛ تا اینکه در پایان سال ۱۴۰۰، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، تعداد رزروها ۱۹۵ درصد افزایش یافت.
کوچ پلتفرم‌های رزرو به کشورهای همسایه
بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای ایران هنوز اول راه است اما این بازار پرپتانسیل، درست مانند سایر شاخه‌های صنعت گردشگری ایران، مشکلات متعددی را بر سر راه توسعه خود می‌بیند. علی طالشی، هم‌بنیانگذار اتاقک، تعدد قانونگذاران و وجود محدودیت‌های قانونی برای رزرو اقامتگاه توسط مسافران خارجی را، مهم‌ترین چالش پیش‌روی گسترش بازار اقامتگاه‌های اجاره‌ای ایران می‌داند. با وجود چنین محدودیت‌هایی، پلتفرم‌های رزرو اقامتگاه‌های اجاره‌ای همچون اتاقک، به فکر گسترش دامنه فعالیت خود به کشورهای همسایه هستند؛ چرا که هم بازار بکر آن‌ها، با محدودیت‌های قانونی کمتری مواجه است و هم شرایط سیاسی و اجتماعی این کشورها، در مقایسه با شرایط سیاسی و اجتماعی کشورمان، ثبات بیشتری دارد. برای مشاهده گزارش سالانه ۱۴۰۰ اتاقک، اینجا کلیک کنید.
طبق گزارش اتاقک، در نیمه اول سال ۱۴۰۱ این پلتفرم همانند بسیاری از کسب‌وکارهای گردشگری دیگر، شاهد رونق دوباره سفرها و افزایش میزان فروش بود تا جایی که مدیران این مجموعه پیش‌بینی می‌کردند میزان فروش در سال ۱۴۰۱ در مقایسه با سال قبل، رشد ۵ برابری داشته باشد. با این وجود، با آغاز اعتراضات، وضعیت روحی نامطلوب جامعه و قطعی اینترنت این پیش‌بینی محقق نشد و این پلتفرم، تنها به رشد ۲ برابری در شاخص فروش رسید. حالا به نظر می‌رسد رخدادهای ۳ ماه اخیر کشور که با فیلترینگ و قطعی اینترنت، افزایش نارضایتی‌ها و رشد افسار گسیخته نرخ ارز و تورم همراه بود، در واقع تیر خلاصی بر پیکر اکوسیستم استارتاپی گردشگری کشور و حتی کسب‌وکارهای قدیم‌تر این حوزه بوده باشد.
پیشنهاد «رسانه قطبنما»:
