رسانه قطبنما: ۷۳ گِل‌مُهر ساسانی که سال ۱۳۹۵ از آمریکا به ایران بازگردانده شد و اکنون جزو دارایی‌های گنجینه موزه ملی ایران است، رمزگشایی شدند. پژوهش روی ۷۳ گِل‌مُهر ساسانی که در ۱۹ اردیبهشت سال ۱۳۹۵ از آمریکا به ایران برگردانده شد، به کوشش پارسا قاسمی، دکتری باستان‌شناسی از دانشگاه پانتئون- سوربن فرانسه، انجام شده است که برآیند این بررسی نشان می‌دهد این گل‌مهرها شامل دو دسته اداری و شخصی هستند که نزدیک به ۲۴۴ اثر مهر دارند.
بنا بر بررسی پژوهشگر، اگرچه جایگاه پیدایی این گل‌مهرها، داستان قاچاق آن‌ها از ایران و زمان رسیدن آن‌ها به کشور آمریکا را هیچ یک از ما نمی‌دانیم؛ اما همانگونه که پیشتر گفته شد، در سال ۱۳۹۵، وزارت خزانه‌داری وقت آمریکا در راستای بهبود و پیوند دیپلماسی با ایران در چارچوب برجام، این گل‌مهرهای ساسانی را به دفتر نگهبان منافع ایران در نیویورک می‌سپارد. اندکی پس از آن از سوی وزارت خارجه وقت، این مجموعه به ایران بازگردانده می‌شود سپس در ۱۹ اردیبهشت ماه همان سال، مجموعه برای رونمایی به موزه ملی ایران واگذار می‌شود و اکنون گل‌مهرها در فهرست دارایی گنجینه این موزه ثبت شده است.
به گزارش ایسنا، از بین ۱۳ گل‌مهر اداری، ۱۱ گل‌مهر دارای اثر مهر با نام اداره موبد «گوهگند کوست گرگان» است. دو گل‌مهر دیگر، یکی دارای اثر مهر «اداره آمارگر سَکِستان» و دیگری، متعلق به «اداره آمارگر ایران ـ اَبزود ـ خسرو و نسینا و آروایستان و آرزون» است. از بین گل‌مهرهای شخصی نیز دو گل‌مهر با اثر مهر سپاهبد خوراسان (شرق) و یک گل‌مهر با اثر مهر سپاهبد نیمروز (جنوب)، ۵ گل‌مهر با اثر مهرهای اَسپبُد/فرمانده سواره‌نظام پارتی، ۵ گل‌مهر با اثر مهر اَسپبُد پارسی، و شمار زیادی دیگر، متعلق به چهره‌های شناخته‌شده یا ناشناس و دست‌اندرکار در دستگاه فرمانروایی ساسانی است.
همانندی بیشتر اثر مهرهای این مجموعه، با گل‌مهرهای مجموعه «احمد سعیدی»، نشان می‌دهد که به احتمال زیاد این ۷۳ گل‌مهر، بخشی از مجموعه سعیدی و نمونه‌های همانند آن بوده است که شاید از سوی این مجموعه به فروش رفته و سپس به دست پلیس آمریکا افتاده و به وزارت خزانه‌داری وقت آمریکا سپرده شده است.
به‌گفته پارسا قاسمی، رویه بیشتر گل‌مهرها دربرگیرنده اثر انگشت یا اثر کف دست سازنده یا مهرکننده آن است و اگر روی گل‌مهرهای ساسانی بررسی انگشت‌نگاری و کف دست‌نگاری انجام شود، شاید بتوان سازنده، آماده‌کنندگان چانه گل و مهرکنندگان آن‌ها را ردیابی کرد و دریافت مهر را چه کسی روی گِل کوبیده است. از نظر اندازه، گل‌مهرهای سپاهبد و اداری بزرگ‌تر از دیگر گل‌مهرها است و گل‌مهر با اثر مهر اداری، بین ۴۰ تا ۹۰ گرم وزن دارند. شکل بیشتر اثر مهرها مدور، بیضی و اندکی از آن‌ها به شکل لوزی و مستطیل است. نوشته اثر مهرها نیز به دوگونه پهلوی گسسته (کتیبه‌ای) و پهلوی شکسته یا پیوسته (کتابی) است و در یک جای نیز از پهلوی بینابینی استفاده شده.
پژوهشگر با بررسی این گل‌مهرها دریافته که ۱۱ گل‌مهر از منطقه اباختر ایران یافت شده‌اند و چه بسا از کندوکاوهای سوداگران در گستره جغرافیایی دیوار گرگان به دست آمده باشند. منطقه گرگان یکی از شناخته‌شده‌ترین مناطق ایران در دوران ساسانی است و پژوهش‌های بیش از یک دهه گذشته نشان می‌دهد، ساسانیان سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در این منطقه انجام داده بودند. این پژوهش با جزئیات بیشتر در شماره سوم مجله موزه ملی ایران منتشر شده که هم اکنون در وب‌سایت این موزه به‌صورت رایگان در دسترس است.
آخرین اخبار گردشگری را در «رسانه قطبنما» دنبال کنید.
