رسانه قطبنما: ناصرالدین‌شاه قاجار که او را قبله عالم، شاه‌بابا، ظل‌الله، شاه شهید و سلطان صاحبقران می‌خواندند، ۱۲ اردیبهشت‌ماه ۱۲۷۵ شمسی، با سه گلوله میرزا رضا، در حرم حضرت عبدالعظیم ترور شد و همان‌جا هم به خاک سپرده شد. امسال، صد و بیست و هفتمین سالگرد ترور ناصرالدین شاه است که نیم قرن در ایران سلطنت کرد.
به گزارش ایسنا، منابع و پژوهش‌های تاریخی آورده‌اند که ناصرالدین‌شاه یک روز پیش از سالروز به تخت نشستنش، برای زیارت و حضور بر مزار همسر محبوبش، به حرم عبدالعظیم (ع) در ری رفته بود که در سن ۶۵ سالگی به قتل رسید و چون تا آن زمان آرامگاهی برای ناصرالدین‌شاه درنظر گرفته نشده بود، تا مدت‌ها (در برخی منابع اشاره شده تا یک سال) جنازه‌اش در تکیه دولت نگهداری شد. سپس، ناصرالدین‌شاه را در اتاقکی که مقبره جیران (همسر محبوب شاه) قرار داشت و به جهت آرامگاه شاه بزرگتر شده بود، دفن کردند.
بر قبرش، سنگ نفیس حجاری‌شده نصب کردند که او را تمام‌قد نقش کرده بود. این سنگ تا فروردین‌ماه سال ۱۳۵۸ برقرار بود؛ تا این‌که در جریان تخریب قبر رضاشاه پهلوی در حرم عبدالعظیم، از این محل جابه‌جا شد. نام آرامگاه هم به جهت دفن آیت‌الله کاشانی، به مقبره آیت‌الله کاشانی تغییر داده و آثار ناصری نیز محو و معدوم شد.
از سنگ قبر ناصرالدین شاه تا دهه ۷۰ شمسی خبری نبود؛ تا با گشایش کاخ گلستان به روی مردم، این سنگ پس از ۱۷ سال (طبق مستندات کاخ)، به نمایش گذاشته شد و هم‌اکنون در خلوت کریمخانی کاخ گلستان قابل بازدید است.
قبر ناصرالدین شاه کجاست؟
یک پژوهشگر مطالعات ایران‌شناختی و میراث فرهنگی که در این‌باره پژوهش داشته، درباره محل قرار گرفتن قبر ناصرالدین‌شاه پس از محو شدن آثار ناصری و تغییراتی که در حرم عبدالعظیم ایجاد شد، گفته است: «اتاقک مقبره ناصری تا اواسط دهه ۶۰ شمسی، محفوظ ماند، اما در دهه ۶۰ دیوارهای جناحین آن از طرف مسجد بالاسر و ورودی امامزاده حمزه برداشته، به مجموعه عبدالعظیم ملحق و به شبستانی از مجموعه شبستان‌های حرم عبدالعظیم تبدیل شد. امروزه به جز قبر جیران و محمد قاسم میرزا و یکی از دختران ناصرالدین‌شاه و احتمالا پسر کامران میرزا، سنگ سایر منتسبین به قاجار برداشته شده و اشخاص جدیدی در مقبره ناصری مدفون شدند. نشانی از دیگر افراد مدفون در آن موجود نیست. علاوه‌بر این، در ساخت و سازهای جدید حرم عبدالعظیم، صحن آیت‌الله کاشانی فعلی و باغ جیران سابق مسقف شده و برای همین پیشروی، سازه گنبد ناصری از پایین دیگر قابل رؤیت نیست.»
مهدی شادکام که پیش‌تر به جانمایی حدودی قبر ناصرالدین‌شاه با توجه به از بین رفتن تمام شواهد، اشاره‌هایی کرده بود، چندی پیش با انتشار عکسی در فضای مجازی، از سنگ‌نوشته جدید قبر ناصرالدین‌شاه خبر داد که در آستانه صدوبیست‌وهفتمین سالروز ترور ناصرالدین شاه، نام او به مانند دیگر دفن‌شدگان روی یکی از سنگ‌های حرم عبدالعظیم نوشته شده است. مدتی پس از انتشار این عکس، گویا سنگ‌نوشته پاک می‌شود.
براساس توضیحات این پژوهشگر و مستند به اظهارات خطاط، پس از خطاطی نام ناصرالدین‌شاه که (ظاهرا) با موافقت تولیت برای حجاری انجام شده بود، خط مخدوش شده و به دلیل حاشیه‌های ایجادشده قرار شده است که فعلا نامی نوشته نشود. هرچند «در کل، ماجرا روالی قانونی داشته و هیچ عمل خارج از قواعد خودسری در نوشته شدن نام ناصرالدین‌شاه بر سنگ قبرش طی نشده است.»
به نظر می‌رسد چالش‌های مربوط به مقبره ناصرالدین شاه، همچنان ادامه داشته باشد.
اخبار و مقالات درباره میراث فرهنگی ایران را در «رسانه قطبنما» بخوانید.
