رسانه قطبنما: بر اساس آخرین گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) از وضعیت زنان در صنعت سفر، بیش از نیمی از نیروهای فعال در این صنعت در دنیا را زنان تشکیل می‌دهند اما سهم آنها از جایگاه‌های مدیریتی، تنها ۲۳ درصد است. همزمان با «روز جهانی زنان»، باید این سوال را بررسی کرد که زنان در معادله قدرت صنعت گردشگری کجا ایستاده‌اند؟ و آیا شعار «تعصب را درهم شکنید!» محقق خواهد شد؟
ماه اسفند که فرا می‌رسد، بازار سفر رونقی دو چندان می‌یابد. در این بین، حجم کار کانترهای فروش آژانس های مسافرتی بیشتر می‌شود و آنها باید روزانه با چند ده مسافر یا متقاضی سفر سر و کله بزنند. مینا هم یکی از همین کانترهای فروش است. چند سالی می‌شود به عنوان کارشناس فروش فعال است اما وقتی از او می‌پرسیم که آیا برنامه‌ای برای آینده و ارتقای شغلی‌اش دارد یا نه، از موانع جنسیتی می‌گوید که بر سر راه او و زنان همکارش قرار دارد و باعث می‌شود آنها کمتر از مردان اجازه رشد و ترقی در این صنعت داشته باشند.
با اینکه مینا بیش از ده سال است که در کسب‌وکارهای گردشگری تجارب بسیاری کسب کرده و مهارت‌های خود را توسعه داده، اما هنوز زمینه مناسبی برای بهره‌برداری از این مهارت مهیا نشده است. داستان مینا، مشابه داستان میلیون‌ها زن در سراسر جهان است؛ زنانی که با وجود دانش، مهارت و تجربه، در مقایسه با مردان مسیری ناهموار برای حضور در جایگاه‌های مدیریتی و تصمیم‌ساز در پیش دارند و بیشتر سال‌های کاری خود را در مشاغل رده پایین یا سطوح مدیریت میانی سپری می‌کنند.
آیا گردشگری راهی به جهانی برابرتر است؟
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) معتقد است، سفر و گردشگری می‌تواند راه‌حلی برای عبور جهان از این شکاف جنسیتی و رسیدن به برابری و تحقق اهداف توسعه پایدار باشد. اگرچه این سازمان در گزارش خود تنها به کلی‌گویی و انتشار چند دستورالعمل بسنده می‌کند اما نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که این ادعای UNWTO منطقی است و گردشگری در ذات خود می‌تواند تبعیض‌های جنسیتی را از بین ببرد.
بر اساس تحقیقات شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) در سال ۲۰۱۹ و تا قبل از شیوع کرونا، بخش سفر و گردشگری ۱۰.۴ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل می‌داد و ۳۳۴ میلیون نفر شغل ایجاد کرده بود. در همین حال، گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) نشان می‌دهد که زنان ۵۴ درصد از مشاغل سفر و گردشگری در سراسر جهان را به خود اختصاص داده‌اند. این در حالی است که در سایر زمینه‌های اقتصادی این رقم کمتر است و ۳۹ درصد از افراد شاغل در اقتصاد را زنان تشکیل می‌دادند. در همین حال، دستمزد زنان در گردشگری ۱۴.۷ درصد کمتر از مردان است اما این رقم در سایر زمینه‌های اقتصادی ۱۶.۷ درصد است.
براساس آخرین گزارش منتشرشده از سوی UNWTO، تا سال ۲۰۱۸ حدود ۲۳ درصد وزرای گردشگری سراسر جهان زن بودند؛ این در حالی است تا آن سال در مجموع تنها ۲۰.۷ درصد از وزرای مختلف دولت‌ها را زنان تشکیل می‌دادند.
با این حال، اگرچه بیش از نیمی از کارکنان بخش گردشگری را زنان تشکیل می‌دهند اما تعداد بسیار کمی از آنها نقش‌های استراتژیک یا مدیریتی ایفای نقش می‌کنند. به‌طور مثال، در صنعت مهمان‌نوازی، زنان کمتر از ۴۰ درصد پست‌های مدیریتی را بر عهده دارند و کمتر از ۸ درصد از آنان در سمت هیئت مدیره فعالیت می‌کنند. این در حالی است که بیشتر نیروهای فعال در بخش مهمان‌نوازی را زنان تشکیل می‌دهند که اغلب در سطوح میانی و پایین‌رده استخدام می‌شوند.
در میان اپراتورهای تور و آژانس‌های مسافرتی نیز، از آفریقا گرفته تا آسیا، شکاف معناداری بین دستمزد زنان و مردان وجود دارد. مشاغلی همچون راهنمایان تور در بسیاری مناطق هنوز شغلی مردانه است؛ اگرچه در این شاخه اوضاع اندکی بهبود یافته اما در بخش‌هایی همچون راهنمایان تورهای ماجراجویانه هنوز کفه ترازو به سمت مردان سنگین‌تر است. در پاسخ به این سوال که چرا زنان نتوانسته‌اند سهم برابری، متناسب با توانایی‌ها و تلاش خود، در جایگاه‌های مدیریتی و تصمیم‌ساز در این صنعت به دست آورند، بسیاری بر این باورند که مشاغل مدیریتی گردشگری:
- مشاغلی ۲۴ ساعته و ۷ روز هفته‌اند،
- نیازمند صرف ساعت‌های طولانی کار هستند،
- با دوری از خانواده همراه هستند،
- و...
و از این رو، زنان یا برای چنین مشاغلی انتخاب نمی‌شوند یا خود، تمایلی برای ورود به این حوزه ندارند. به این ترتیب، از آنجایی که زنان به‌صورت کلیشه‌ای همواره برای انجام وظایف به اصطلاح «زنانه و مادرانه» خود تحت فشار قرار می‌گیرند و از آنجاکه موانع برخاسته از نگاه‌های جنسیتی بر سر راه آنها قرار داده می‌شود، اغلب مسیر پیشرفت‌شان با دشواری‌های بیشتری همراه است. اما آیا تنها مسئله این است؟
چگونه می‌توان سهم زنان از گردشگری را افزایش داد؟
کارشناسان بر این باورند که اگرچه امروزه اکثریت دانش‌آموختگان رشته‌های گردشگری در مراکز آموزش عالی را زنان تشکیل می‌دهند، اما عمدتاً فاقد مهارت‌های نرم و سطح بالایی هستند که برای پیشرفت شغلی مورد نیاز است. بنابراین، سرمایه‌گذاری در آموزش نه صرفا بر شیوه‌های کسب درآمد، بلکه مهارت‌های نرم و شبکه‌سازی برای زنان و افزایش آگاهی در مورد فرصت‌های آموزشی موجود و آموزش لزوم برابری جنسیتی در بخش‌های مختلف می‌تواند این شکاف جنسیتی را تا حد زیادی کاهش دهد.
بررسی‌های سازمان‌های جهانی نشان می‌دهد که با توجه به رونق فناوری و نقش انکارناپذیر آن در جهان معاصر، جهان دیجیتال می‌تواند بهترین گزینه برای مقابله با این چالش باشد. فناوری به زنان این امکان را می‌دهد تا به‌دور از حساسیت‌های جنسیتی، از امکانات و توانایی‌های خود بهترین بهره را ببرند. پلتفرم‌های دیجیتال می‌تواند علاوه بر افزایش آگاهی، راه‌های همکاری بین زنان را افزایش دهد. در عین حال، سازمان جهانی گردشگری توصیه می‌کند که دولت‌ها و سازمان‌ها برای حل این شکاف جنسیتی، تمرکز خود را بر توسعه پایدار گردشگری قرار دهند که در آن افراد:
- به‌طور مساوی با یکدیگر تعامل داشته باشند،
- به‌طور همسان از مزایای آن بهره‌مند شوند،
- فرصت‌های برابر در مشاغل خود به‌دست آورند،
- و دستمزد عادلانه دریافت کنند.
UNWTO در گزارش اخیر خود تاکید کرده که برای تضمین این امر، باید در سطوح مختلف قانونی، سیاسی، اجتماعی و... اقداماتی انجام داد. همچنین باید آگاهی عمومی افزایش یابد و وضعیت شغلی زنان در گردشگری مورد توجه قرار گیرد؛ چراکه در بسیاری از موارد تبعیض زنان بر اساس هنجارهای اجتماعی و فرهنگی است.
«تعصب را درهم بشکنید»![تعصب را درهم بشکنید]()
اما حالا وقت آن رسیده تا «تعصب را در هم بشکنید (Break_The_Bias#)»؛ این شعار امسال روز جهانی زن است که هر ساله در روز ۸ مارچ گرامی داشته می‌شود؛ شعاری که از جهان می‌خواهد تا برای شکل دادن به آینده‌ای برابرتر با یکدیگر همکاری کنند و با تمرکز روی شکاف‌های جنسیتی موجود، راه‌حلی برای حل آنها پیدا کرد. اگر خارج از چهارچوب‌های رایج به جایگاه زنان در گردشگری و یا در اقتصاد کلان نگاهی بیندازیم، خواهیم دید که توان‌افزایی زنان نه تنها به برابری جنسیتی خواهید انجامید، بلکه در ایجاد یک اقتصاد قوی بسیار مهم است. بهبود کیفیت زندگی زنان، سبب بهبود جوامع خواهد شد.
از سوی دیگر، نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که سازمان‌هایی که تنوع و برابر جنسیتی را در دستور کار خود قرار داده‌اند، معمولاً عملکرد بهتری دارند. طبق همین قاعده، کشورهایی که زنان در نقش‌های دولتی و رهبری نقش بیشتری دارند، عملکرد بهتری در اقتصاد، آموزش و سیاست داشته‌اند و حتی نرخ جرم و جنایت در این کشورها پایین‌تر است.
آخرین اخبار گردشگری و مهمان‌نوازی را از «رسانه قطبنما» دنبال کنید.
